Akın, Afife İdilAltınay, Rüstem ErtuğAkın, Afife İdilYıldırım, Şeyda Nur2024-06-242024-06-242023https://hdl.handle.net/20.500.12469/5928Türkiye'nin siyasi ve kültürel sahnesi, son zamanlarda hafıza anlatılarının yaygınlaşması ve geçmişle yüzleşmeye yönelik aktif bir gündem ile dönüşmüştür. Bu bağlamda, Ermeni hafızası özellikle son yirmi yılda sadece siyasette ve uluslararası akademik çalışmalarda değil, kültürel ve kamusal alanda da önemli bir görünürlük kazanmıştır. Bağımsız ve ödenekli tiyatrolar, büyük ölçüde farklı şekillerde olsa da Ermenilerin şimdiye kadar ihmal edilmiş tarihlerinin dile getirilmesinde kilit bir rol oynamıştır. Genellikle siyasi açıdan hassas konuları ele alan bağımsız tiyatroların aksine, ödenekli tiyatrolar bilhassa tiyatro tarihine yer vererek Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye'de Avrupa tarzı tiyatronun gelişiminde Ermenilerin rolüne ışık tutar. Ulus-devletin resmî ideolojisi ile karmaşık bir ilişki sürdürmelerine ve geniş ve çeşitli izleyici kitlelerine ulaşmalarına rağmen, Ermeni hafızasına dair ödenekli tiyatro yapımları güncel akademik tartışmaların çoğunlukla dışında kalmışlardır. Bu tez, bu boşluğu doldurabilmek için ödenekli tiyatroyu, toplumsal belleğin aktarımı ve dönüşümü ve tarihyazımına yönelik normatif yaklaşımlara itiraz için önemli bir alan olarak araştırır. Benzersiz bir biçimde ikircikli olan iki ödenekli tiyatro yapımına, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları'nın Kantocu (2005) ve Şark Dişçisi (2011) oyunlarına, odaklanıyorum. Kantocu ve Şark Dişçisi, farklı siyasi duruşları aracılığıyla güncel Ermeni hafıza patlamasına katkıda bulunurken, revizyonist tiyatro tarihyazımının ödenekli tiyatrolarda sahnelenmesinin, doğrudan ve dolaylı olarak, ulus-devletin inşa sürecinde azınlıkların abjeksiyon süreçlerinin bir eleştirisi olarak hizmet ettiğini ortaya koyar. Bu tez, tiyatro ve performans çalışmalarında abjeksiyon teorisi üzerine olan mevcut literatüre 'abjeksiyona dair tarihyazımları' çerçevesini önererek katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Böylelikle tiyatro tarihi oyunlarını abjeksiyona dair tarihyazımları olarak inceleyerek ana akım bağlamlarda azınlık hafızasına yönelik politik olarak ilerici ve muhafazakâr yaklaşımların iç içe geçmesini analiz eder.Turkey's political and cultural scene has recently transformed with the expansion of memory narratives and an active agenda of coming to terms with the past. In this context, the Armenian memory gained significant visibility not only in politics and international scholarship but also in the cultural and public sphere, especially in the last two decades. Independent and subsidized theatres played a key role in giving voice to the so-far neglected histories of Armenians, albeit in substantially different ways. Unlike independent theatres that largely deal with politically sensitive subjects, public theatres mainly feature theatre history while putting a spotlight on the role of Armenians in the development of European-style theatre in the Ottoman Empire and Turkey. Despite maintaining a complex relationship with the nation-state's official ideology and reaching broad and diverse audiences, public theatre productions on Armenian memory remained mostly invisible in contemporary scholarship. To address this gap, this thesis investigates subsidized theatre as a crucial site for the transmission and transformation of social memory and the contestation of normative approaches to historiography. I focus on two uniquely ambivalent public theatre productions: Kantocu (2005) and Şark Dişçisi (2011) by the Istanbul Metropolitan Municipality City Theatres. While contributing to the recent Armenian memory boom through their divergent political stances, Kantocu and Şark Dişçisi reveal how staging revisionist theatre historiography in public theatres, directly and indirectly, serves as a critique of the abjection processes of minorities in the making of the nation-state. This thesis seeks to contribute to the existing literature on the theory of abjection in theatre and performance studies by offering the framework of 'historiographies of abjection.' By studying theatre history plays as historiographies of abjection, this thesis thus analyzes the imbrication of politically progressive and conservative approaches to minoritarian memory in mainstream contexts.enSahne ve Görüntü SanatlarıTürk Dili ve Edebiyatıİletişim BilimleriPerforming and Visual ArtsTurkish Language and LiteratureCommunication SciencesMaster Thesis132