Yılmaz, OnurcanYılmaz, OnurcanGünaydın, Gülce2024-11-152024-11-152024https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=usXiZIM9Lp0wk-YzRoaT-zTzEt-RXoLlkNC6OkT1Ab_3Sw_b4RKecDg4XAqHWuejhttps://hdl.handle.net/20.500.12469/6684İş birliği insan sosyal davranışının önemli bir unsurudur. Bu tez kapsamında yürütülen çalışmalar sezgisel ve derin düşünmenin iş birliğini şekillendirmedeki rolünü ve bu ilişkide kaynak kıtlığının düzenleyici rolünü araştırmaktadır. Çalışma 1a'da derin düşünme ve kaynak kıtlığının iş birliği davranışı ile ilişkisini araştırmak amacıyla Türkiye örneklemi üzerinde korelasyonel bir çalışma yürütülmüş, Çalışma 1b'de ise aynı örneklem yeniden davet edilerek düşünme tarzlarının manipüle edildiği deneysel bir çalışma yürütülmüştür. Çalışma 2'de Çalışma 1b bir ABD örnekleminde tekrarlanmıştır. Çalışma 1a'da iş birliğinin derin düşünmeyle arttığı gözlemlenerek öz-kontrol hipotezi (ÖKH) için korelasyonel destek bulunmuş ve iş birliğinin kaynak kıtlığıyla azaldığı gözlemlenmiştir. Çalışma 1b'de ÖKH için destek bulunamazken kıtlığın daha düşük iş birliğiyle ilişkili olduğu yine kısmen gözlemlenmiştir. Çalışma 2'de ise derin düşünmenin iş birliğini azalttığı gözlemlenerek sosyal kısayollar hipotezi (SKH) için kısmi deneysel destek bulunmuş, ancak kıtlık ile iş birliği arasında herhangi bir ilişki bulunamamıştır. Genele bakıldığında, sezgisel/derin düşünmenin iş birliğini mi yoksa bencilliği mi teşvik ettiği ve iş birliğinin kaynak kıtlığından nasıl etkilendiği hakkında net bir sonuca varılamamıştır. Ancak Türkiye ve ABD örneklemleri arasında gözlemlenen bulgu farklılıkları kültürün iş birliğini şekillendirmedeki rolünü vurgulamaktadır.Cooperation is an essential element of human sociality. The current set of studies investigates the role of intuitive and reflective thinking in shaping cooperation and the moderating role of resource scarcity in this relationship. In Study 1a, we conducted a correlational analysis to investigate the associations between reflective thinking, resource scarcity, and cooperation in a Turkish sample. In Study 1b, we invited the same set of participants and experimentally manipulated thinking styles to observe the causal effect of intuitive/analytical thinking on cooperation, while still exploring the moderating role of resource scarcity on this relationship. In Study 2, we replicated Study 1b in a US sample. In Study 1a, we found correlational support for the self-control account (SCA) by showing that cooperation increases with reflective thinking, and found partial evidence that resource scarcity impairs cooperation. In Study 1b, we did not find support for the SCA, while still partially demonstrating that scarcity is associated with lower cooperation. In Study 2, we found partial experimental support for the social heuristics hypothesis (SHH) by demonstrating that reflection decreases cooperation, however found no relationship between scarcity and cooperation. Taken together, while whether intuition promotes cooperation or selfishness, and how cooperation is affected by resource scarcity remains inconclusive, the difference in findings between the Turkish and US samples emphasizes the role of culture in shaping cooperation.enPsikolojiAnalitik düşünme becerileriSezgisel düşünmeToplumsal işbirliğiPsychologyAnalytical thinking skillsIntuitive thinkingSocial cooperationMaster Thesis124887153