Geometrik Örüntüye Dayalı Mukarnasların Tasarım Süreçlerinin Hesaplamalı Araçlar Gelistirilerek Çözümlenmesi

Abstract

Islam mimarisi günümüzün modüler tasarım süreçleri ve yapım tekniklerini aydınlatacak çok çesitli geometrik desenler ve süslemeler sunmaktadır. Bu unsurlardan biri, kubbelerde, tonozlarda, yapı girislerindeki yarım kubbelerde, medrese ve camilerin mihraplarında yaygın olarak bulunan ve modüler üretim ve dekorasyonun zengin çözümlerini sunan mukarnastır. Mevcut arastırmalar, mukarnas tasarımını, sabit bilesenlerin kombinasyonlarını içeren etaplı bir modelleme problemi olarak ele almaktadır. Bu yönteme kıyasla gelistirilen arastırma projesi, tek merkeze dayalı mukarnas kubbe yapıların kendini tekrarlayan geometrik katmanlardan olusan bir hesaplama süreci (fraktal) olarak ele almaktadır. Bu hipotezle mukarnaslar bir parçalanma ve kendini türetme problemi olarak düsünülerek geometrik çözümleme saglayan bir hesaplama altyapısıyla arastırılmıstır. Projenin özgünlügü, mukarnas yapılarının tasarımını ve modellemesini kolaylastıran hesaplamalı modelleme araçları üretmek ve bu araçların farklı tasarım problemlerinde kullanılmasını saglamaktır. Tarihsel mimari eserlere yönelik dijital bakıs açısıyla hazırlanan bu arastırma, ülkemizdeki kültürel mirasın analizinde teknolojik araçlar kullanılarak kapsamlı bir çözümleme getirebilmeyi, var olan yapı envanterini birbiriyle yeniden iliskilendirebilecek özgün bir yaklasım sunmayı ve geleneksel yapı elemanlarından olan mukarnasların çagdas kullanımını canlandırabilecek geometrik kuralları ve tasarım araçlarını gelistirmeyi amaçlamaktadır. Proje kapsamında mukarnaslarda bulunan matematiksel ve hesaplamaya dayalı tasarım kuralları kural bazlı çözümleme ve hesaplamalı modelleme yöntemleriyle ele alınmıs ve çözümlenmistir. Bunun yanı sıra fotogrametri, hesaplamalı analiz, parametrik modelleme ve algoritma gelistirilmesi alanlarını birbirine baglayabilecek özgün bir yöntem gelistirilmis ve bu yöntem sayesinde Kayseri ve Sivas?ta bulunan birçok mukarnas yapısı analiz edilmistir. Ortaya çıkan süreçte Anadolu Selçuklu mimarisi?ndeki mukarnasların üretim dilini tarifleyen ortak bir geometrik dil oldugu saptanmıs ve kültürel miras yapılarındaki hesaplama yöntemlerini birbiriyle iliskilendirebilecek bir mukarnas kodlama altyapısı tariflenmistir. Bu sayede yapıların restorasyon, görselleme, mimari çizim ve modellerinin üretilmesinin yanı sıra, tipolojik kıyaslanmasını mümkün kılabilecek özgün bir yaklasım gelistirilmistir.