Hayalet kadınlar: Bir Zamanlar Anadolu'da ve Abluka filmleri üzerinden Türkiye'nin yeni yönetmen sinemasında kadın temsili

Abstract

Bu tezde; Türkiye'nin yeni yönetmen sinemasında sıklıkla işlenen "erkeklik krizleri" ve "erkekler arası iktidar mücadelesi" temalarının yer aldığı filmlerdeki kadın temsili ve kadının anlatılara etkisi incelenmiştir. Çalışmanın amacı, Türkiye'nin yeni yönetmen sinemasındaki kadın temsillerini yoklukları, sessizlikleri ve pasiflikleri üzerinden okuyan çalışmaların aksine; kadınların filmleri belirsiz, tekinsiz ve tanımlanamaz yapıları ile sardıklarını ve filmlerin hem hikâyelerine hem de biçimlerine güçlü bir şekilde etki ettiklerini tartışmaktır. Bu doğrultuda öncelikle, Batı'da ve Türkiye'de kadın temsil sorununa yönelik feminist film kuramı çerçevesinde yapılan çalışmalara yer verilmiş, tezde kullanılan kavramlar ve görüşler açıklanmıştır. Ardından, Türkiye'nin yeni yönetmen sinemasının belirgin örnekleri olan Bir Zamanlar Anadolu'da (Nuri Bilge Ceylan, 2011) ve Abluka (Emin Alper, 2015) filmlerindeki kadın temsili, biçimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda, Bir Zamanlar Anadolu' da ve Abluka filmlerinde kadınların; ait olmadıkları erkek gruplarının dünyasına musallat oldukları, erkekleri rahatsız ettikleri, filmlerin başlama ve sonlanma nedeni olarak sunuldukları anlaşılmıştır. Kadınların yalnızca filmlerin hikâyelerine değil aynı zamanda filmlerin yapılarına da musallat olarak, varlık gösterdikleri anlarda filmlerin hâkim biçimlerini böldükleri, değiştirdikleri görülmektedir. Bu açıdan kadınların pasif birer arka fon olarak işlendiğine, ancak fiziksel varlık ve sessizlik ile etkili olabildiklerine dair yapılan çalışmaların, Türkiye'nin yeni yönetmen sinemasındaki kadın temsillerini açıklarken yetersiz kaldığı anlaşılmaktadır. Kadınlar; görünüp kaybolduklarında, duyulup sessizleştiklerinde, anlatıları belirsiz ve tekinsiz varlıkları ile böldüklerinde, yani hayalet olduklarında etkili olmaktadırlar.

In this thesis, the representation of women and its effects on the narratives in films with "masculinity crisis" and "struggle of power among men" themes, which are widely used in new director cinema of Turkey, were examined. The aim of this study is to claim that women surround the films with their ambiguous, undefinable and uncanny presence and have a strong impact on both stories and structures of the films; contrary to former literature, which reads women representations through absence, silence and passiveness. In this respect, firstly, Western and Turkish studies with the framework of feminist film theory, which focuses on problematic representations of women in cinema, were included in order to explain the terms and notions used in the thesis. Then, the representations of women in two significant examples of new director cinema of Turkey, Bir Zamanlar Anadolu'da (Nuri Bilge Ceylan, 2011) and Abluka (Emin Alper, 2015), were analyzed using formal analysis method. The analyses revealed that in both Bir Zamanlar Anadolu'da and Abluka, women haunt men's worlds where they don't belong, agitate men and were presented as the reasons for the films' beginnings and ends. It was observed that women not only haunt the stories but also haunt the forms of the films, dividing and changing the dominant forms with their presence. In this perspective, it was revealed that former studies that claim women are represented as passive backgrounds and can only be effective with physical presence and silence are insufficient for explaining representations of women in new director cinema of Turkey. Instead, women are effective when they physically appear and disappear, are heard and then get quiet , and surround the films with their ambiguous and uncanny structure; in short, when they become a ghost.