Tez Koleksiyonu

Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/20.500.12469/1805

Browse

Now showing 1 - 20 of 1550

Hekzokinazda Türe Özgü Allosterik İnhibitörlerin Tasarlanması ve ST2 Reseptörü için İnhibisyon Gücünün Arttırılması İçin Allosterik Alanların Tespiti
(2025) Vural, Latife Sude; Akdoğan, Ebru Demet; Molecular Biology and Genetics; 05. Faculty of Engineering and Natural Sciences; 01. Kadir Has University
Milyonlarca insanı enfekte eden antimalaryal dirençli parazitlerin neden olduğu hastalıkları tedavi etmek için türlere özgü ilaçların geliştirilmesi literatürde vurgu bulmuştur. Glikolitik yol, hücrenin en temel enerji kaynağı olduğundan, bu yoldaki enzimler potansiyel ilaç hedefleri haline gelmiştir. Ancak, önerilen ilaç adayları insan türünde aynı enzimleri inhibe etmemelidir. Buna göre, allosterik inhibitörler, enfekte eden türe ait enzimlerdeki evrimsel olarak en az korunan alanları hedefledikleri için alternatif hale gelirler. Tezin ilk proteini, Plasmodium vivax heksokinazındaki alternatif potansiyel ve spesifik allosterik bölgelerin tanımlanması ve analiziydi. Bu tezde araştırılan ikinci sistem, enfeksiyon, inflamasyon ve alerji sırasında tip 2 bağışıklık tepkilerinde önemli bir sitokin olan İnterlökin-33'e (IL-33) odaklanmıştır. Amaç, IL-33 ile etkileşimini engellemek ve böylece bağışıklık aktivasyonunu düzenlemek için reseptörü ST2'yi inhibe etmekti. Hesaplamalı yaklaşımımızın ilk adımında, enzimin yüzeyindeki potansiyel bağlanma yerlerini belirlemek için bir dizi etkili araç kullanıldı. Heksokinaz için çeşitli bağlanma yerleri tanındı, bunlardan bazıları alt birimlerin arayüzünde, bazıları ise merkezde yer alıyordu ve bu da onları allosterik düzenleme için kritik sıcak noktalar haline getiriyordu. ST2 için, birden fazla allosterik potansiyel bağlanma yeri bulundu ve bu da inhibisyon potansiyelini artırdı. İkinci aşamada, her bağlanma yerinin allosterik potansiyeli, CorrSite, Ohm, AlloSigma ve ESSA gibi elastik ağ modellemesine dayalı çeşitli hesaplamalı araçlar ve makine öğrenme algoritması PASSER ile değerlendirildi. Heksokinaz için, parazit ve insan arasındaki dizi hizalaması, her potansiyel allosterik yerin özgüllüğünü doğrulamak için benzerlik derecesini belirlemek amacıyla kullanıldı. Son adımda, 1615 FDA onaylı bileşiğin yüksek allosterik potansiyele ve yüksek özgüllük derecesine sahip yerlere yerleştirilmesi, heksokinaz ve ST2 reseptörünün inhibisyonunda etkili olabilecek bazı kritik bileşiklerin elde edilmesini sağladı. Yakın gelecekte bu bileşiklerin deneysel doğrulaması, hesaplamalı yaklaşımımızı desteklemek amacıyla gerçekleştirilecektir.
Hepatosellüler Karsinomda Gelişen İlaç Direncinin Aşılması için Antibiyofilm Etkili Ajanların Potansiyellerinin Araştırılması
(2025) Baltacı, Nisa; Güven, Ebru Bilget; Molecular Biology and Genetics; 05. Faculty of Engineering and Natural Sciences; 01. Kadir Has University
Ölümle sonuçlanan dördüncü en yaygın kanser türü olan karaciğer kanseri, en yaygın tür olan hepatosellüler karsinoma (HCC) için sınırlı tedavilere sahiptir. FDA onaylı, multi-kinaz inhibitörü sorafenib, ileri HCC'nin tedavisinin ilk aşamasında en çok tercih edilen ilaçtır. Günümüzde hastalara, önemli radyolojik ilerleme gözlenene kadar sorafenib tedavisi almaları ve ardından sorafenib'i başka bir FDA onaylı multi-kinaz inhibitörü olan regorafenib ile birlikte kullanmaları önerilmektedir. Ne yazık ki hastaların yaklaşık %70'i sorafenibe karşı gelişen direnç nedeniyle bu tedaviden fayda görememektedir. Metastatik karaciğer kanseri üzerine yapılan çalışmalar, gastrointestinal sistemden yayılan bağırsak mikrobiyotasını tümörle ilişkilendirmiş ve bağırsaklardan karaciğere bakteriyel geçişi göstermiştir. Tümör mikroçevresinde varlıklarını gösterebilen bakteriler, hayatta kalmak ve çoğalmak için genellikle biyofilm tabakası içeren bir habitat yaratır ve tümör hücreleri de bundan faydalanarak gelişebilir. Böyle bir tabaka ile korunmak, bakterilerin metabolik aktivitelerini mümkün olduğunca azaltarak antibiyotiklerin etkilerinden uzaklaşmasını da kolaylaştırır. Bu tezde, bakterilerin hayatta kalma şanslarını arttırmak için oluşturdukları biyofilm, hem oluşum mekanizması hem de içeriği açısından ele alınmıştır. Biyofilm oluşum sürecine katkıda bulunan temel proteinlerin inhibisyonu için küçük moleküllerden oluşan bir kütüphane oluşturulmuştur. Yüksek bağlanma afinitesine sahip potansiyel inhibitör moleküllerinin antibiyofilm etkileri moleküler yerleştirme ile gözlemlenmiştir. Ayrıca, FDA onaylı kemoterapi ilaçları sorafenib ve regorafenib'e dirençli HCC hedef proteinleri seçilmiştir. Bakteriyel biyofilm hedef proteinlerle moleküler yerleştirme sonucu en iyi sonucu veren küçük moleküller, HCC dirençli hedef proteinlerle yeniden moleküler yerleştirme yapılarak moleküler dinamik simülasyonlarla gözlemlenmiştir. Bu tez, geliştirilecek en etkili kombinatoryal tedavinin mekanizmalarını incelemeyi hedeflemektedir.
Zihinsel Bozukluk, Duygu ve Duygu His Tespiti için Çok Görevli Öğrenme Yoluyla Büyük Dil Modellerini Uyarlama
(2025) Bhat, Amir Rafiq; Dehkharghani, Rahim; Erdem, Zeki; Computer Engineering; 05. Faculty of Engineering and Natural Sciences; 01. Kadir Has University
Mühendislik Problemlerinin Optimizasyonu için Evrimsel Algoritmalar
(2025) Aştar, Ahmet; Stroppa, Fabio; Computer Engineering; 05. Faculty of Engineering and Natural Sciences; 01. Kadir Has University
Üç boyutlu yumuşak büyüyen robotik manipülatörlerin tasarımını gerçekleştirmeyi amaçlayan çok amaçlı sürekli evrimsel bir çerçeve öneriyoruz. Ulaşılabilirlik, malzeme kullanımı, eğrilik düzgünlüğü ve çarpışmasız alanı tek bir optimizasyon problemine dahil ederek, ağırlık ayarlamasını ve karmaşık Pareto ön yüzü hesaplamalarını ortadan kaldırmak için Sıralama Bölme (Rank Partitioning) ve hayatta kalma stratejilerinden faydalanıyoruz. Dört algoritmayı, Genetik Algoritma (GA), Parçacık Sürüsü Optimizasyonu (PSO), Diferansiyel Evrim (DE) ve Büyük Patlama–Büyük Çöküş (BB–BC), aynı koşullar altında, farklı hedefler ve engeller ile karşılaştırdık. Sonuçlar, bu mühendislik problemi için en iyi algoritmaların sırasıyla GA ve PSO olduğunu, ardından DE'nin geldiğini göstermektedir; ayrıca BB–BC'nin ortalama olarak PSO ve DE'ye kıyasla daha tutarlı olduğunu iddia ediyoruz. Yaklaşımımız, sürekli robot tasarımı için ölçeklenebilir bir çözümdür ve karmaşık, yapısal olmayan alanlar için en uygun algoritmanın seçilmesine yardımcı olur.
Multi-Modal Antidepressant Vortioxetine'in Yumurtalık Kanseri Üzerindeki Etkisinin In Silico Yöntemlerle Değerlendirilmesi
(2025) İncekara, İlayda; Güven, Ebru Bilget; Molecular Biology and Genetics; 05. Faculty of Engineering and Natural Sciences; 01. Kadir Has University
Over (yumurtalık) kanseri (OV), genellikle geç evrede teşhis edilmesi ve tedaviye direnç geliştirmesi nedeniyle önemli bir mortalite oranına sahiptir. Bu çalışmada, OV hastalarına sıklıkla reçete edilen multi-modal antidepresan vortioksetinin, öncelikli olarak tercih edilen kemoterapi ilaçlarından olaparib, niraparib ve karboplatin ile olan potansiyel etkileşimleri in silico yöntemlerle değerlendirilmiştir. Özellikle, PARP inhibitörlerinin moleküler hedefi olan PPAR α proteini (PDB ID: 1KKQ) seçilerek bu protein üzerinde çoklu bağlanma (multi-docking) ve moleküler dinamik (MD) analizleri gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, vortioksetinin bir ligand ve olaparib, niraparib veya karboplatin gibi FDA onaylı ilaçlardan birinin diğer ligand olarak kabul edildiği, çiftli ligand bağlanma analizleri, hedef proteinler üzerinde uygulanmıştır. Elde edilen en stabil üçlü kompleksler daha sonra MD simülasyonlarına tabi tutulmuştur. 1KKQ proteini ile yapılan simülasyonlar sonucunda, vortioksetinin diğer ligandın bağlanmasını kolaylaştırabileceği ve kompleksin yapısal stabilitesini arttırdığı gözlemlenmiştir. RMSD, RMSF ve radyoal kompaktlık (Rg) verileri, özellikle vortioksetin–olaparib ve vortioksetin–karboplatin kombinasyonlarının düşük dalgalanma ve yüksek konformasyonel korunma gösterdiğini ortaya koymuştur. Bu çalışmada odaklanılan PPAR α proteini, DNA onarım yollarında kritik bir rol oynamaktadır ve özellikle homolog rekombinasyon onarımı bozulmuş hücrelerde (örneğin, BRCA mutasyonu) hedeflenebilir hale gelmektedir. PARP inhibitörleri, DNA hasarını onaramayan tümör hücrelerinde 'sentetik ölüm' mekanizmasını tetikleyerek seçici sitotoksisite sağlamaktadır. Bu çalışma, vortioksetinin mevcut FDA onaylı endikasyonu olan majör depresif bozukluğun ötesinde, over kanseri tedavisinde destekleyici küçük molekül olarak yeniden konumlandırılabileceğini göstermektedir. Diğer bir deyişle, bu antidepresanın PARP inhibitörleriyle moleküler düzeyde kurabileceği etkileşimlerin ortaya konulması, PARP inhibitörleriyle sinerjik bir etki yaratabileceğini işaret etmektedir.
Güven ve Korku Arasında: İstanbul'un Kapalı Sitelerindeki Üst-Orta Sınıf Suriyeli Göçmenlerin Yerleşim Dinamikleri – Bosphorus City, İstanbul Örneği
(2025) Alan, Zeyna; Tuncer, Ezgi; Architecture; 06. Faculty of Art and Design; 01. Kadir Has University
Bu tez, İstanbul'un kapalı sitelerinden biri olan Bosphorus City'de yaşayan üst-orta sınıf bir grup Suriyeli göçmenin yerleşim dinamiklerini ve gündelik deneyimlerini incelemektedir. Kontrollü ortamlarda yaşamanın, göçmenlerin yerinden edilme bağlamında güvenlik, korku ve sosyal entegrasyon algılarını nasıl etkilediğini araştırmaktadır. Karma yöntemli bir yaklaşım kullanan çalışma, Suriyeli göçmenlerin kapalı site yaşamı içindeki sosyo-mekansal pratiklerini araştırmak için derinlemesine görüşmeleri, odak grup tartışmalarını ve etnografik gözlemleri bir araya getirmektedir. Yaşları 17 ile 75 arasında değişen 28 Suriyeli kadınla yapılan görüşmelerden elde edilen nitel verilere dayanan araştırma, onların göç öncesi korku anılarını, ilk yerinden edilme yolculuklarını, Bosphorus City içindeki günlük yaşamlarını ve Türk sakinlerle karşılaşmalarını izlemektedir. Temel temalar arasında kolektif korku hafızası, seçkin kentsel yerleşim bölgelerinde güvenliğin inşası, etnik balonların oluşumu ve bir arada yaşamanın katmanlı dinamikleri yer almaktadır. Bulgular, kapalı sitelerin yalnızca sınıf, aşinalık ve kontrolü pekiştiren fiziksel ve sosyal sınırlar olarak değil, aynı zamanda parçalanmış ancak anlamlı entegrasyon biçimlerinin ortaya çıkabileceği yerler olarak da işlev gördüğünü vurgulamaktadır. Bosphorus City gibi mekanlar, basitçe sosyal ayrışmayı pekiştirmek yerine, sınırlı bir sosyallik –sınırlara rağmen değil, sınırlar aracılığıyla şekillenen bir arada bulunma biçimleri– sağlamıştır. Korku, güvenlik ve mekansal karşılaşmaların tematik bir keşfi yoluyla tez, Suriyeli göçmenlerin sürgünde nasıl bir yuva ve istikrar duygusunu yeniden inşa ettiklerini göstermektedir. Göç öncesi travma, mekansal pratikler ve alışılmadık kentsel ortamlarda güvenlik arayışı arasındaki karmaşık etkileşimi ön plana çıkararak göç, kent çalışmaları ve entegrasyon üzerine daha geniş tartışmalara katkıda bulunmaktadır.
G. Kaustophilius Lipazinin Mutasyon Çalışmaları Kullanılarak Substrat Seçiciliğinin ve Aktivitesinin Geliştirilmesi
(2025) Poyraz, Yağmur; Eşsiz, Şebnem; Molecular Biology and Genetics; 05. Faculty of Engineering and Natural Sciences; 01. Kadir Has University
Lipazlar, yağların hidrolizini katalize eden hidrolaz sınıfı enzimlerdir. Biyoteknolojide özellikle biyodizel üretimi alanında önemli bir yeri bulunmaktadır. Bu enzimler, yağların transesterifikasyon reaksiyonunu katalize ederek bitkisel veya hayvansal yağlardan biyodizel elde etmeye yardımcı olmaktadır. Fakat, biyodizel üretiminde lipaz kullanımının bir takım sorunları bulunmaktadır. Reaksiyon verimliliğinin yetersizliği, özellikle yüksek serbest yağ asidi içeriğine sahip ham yağların transesterifikasyonunda önemli bir sorundur. Ayrıca, lipazların reaksiyon hızı açısından yeterince hızlı olmama duumu söz konusudur. Bunlara ek olarak, bu enzimler çevre koşullarına duyarlıdır; uygun sıcaklık veya pH koşulları olmaması durumu enzim aktivitesini olumsuz etkileyebilirken, kararlılık sorunlarını da beraberinde getirebilmektedir. Araştırmacılar, lipazların performansını artırmak ve süreç verimliliğini iyileştirmek için sürekli olarak yenilikçi yöntemler ve teknolojiler araştırmaktadır. Enzim mutasyonu ve lipaz immobilizasyonu, bu çabada odaklanılan önemli alanlardır. Bu çalışma, Geobacillus kaustophilus termofilik lipazının yapısal ve dinamik özellikleri hakkındaki anlayışımızı geliştirmeyi ve aktivitesini, substrat seçiciliğini ve termal kararlılığını iyileştirmek için mutasyonları kullanmayı amaçlamaktadır. İdeal mutasyonları bulmak için Gklip lipazı modellenmiş ve hem yabani tip hem de mutasyonlu yapıların ligand seçiciliğini değerlendirmek için farklı uzunlukta karbon zincirli yağ asitleri ile dok çalışmaları yürütülmüştür. Daha sonra, tüm protein-ligand kompleksleri için 50 ns moleküler dinamik simülasyonları gerçekleştirilmiştir. Simülasyonların son 30 ns'si MM/GBS analizi için kullanılmıştır. 36 mutasyondan, en iyi 5 tanesi daha ileri deneysel çalışmalar için seçilmiştir.
Dokunma Duyusu ve Mahremiyet Odağında Modern Türk Mimarisine Bir Yaklaşım: Nişantaşı-Teşvikiye (1910-1970)
(2025) Turhaner, Yusuf; Soyöz, Ufuk; Architecture; 06. Faculty of Art and Design; 01. Kadir Has University
Bu tez, dokunma ve mahremiyet üzerinden Modern Türk Mimarisine yeni bir bakış açısı sunmayı amaçlamaktadır. Öncelikle modern dönemde dokunma duyusu ve mekân arasındaki ilişkinin nasıl yorumlandığı tartışılmaktadır. Ardından değişen mekân-birey ilişkisi çerçevesinde bu duyunun mekânla etkileşimi fiziksel (haptik) yani tenimizin mekânla etkileşimi ve sosyal (proksemiks) yani diğer bireylerle temasımız olarak incelenir. Ardından dokunma duyusunun somatik duyularla olan bağlantısı ele alınır ve bu duyunun bireyin hareket ve davranışları üzerindeki etkisi modern mekân bağlamında yeniden yorumlanır. Somatik duyunun etkisiyle modern bireyin davranışları ve mekân kullanımı önceki dönemlere göre değişmiştir. Bu bağlamda hareketlerimizi ve bunların mekânsal karşılıklarını anlamak için başkalarıyla ve mekânla olan etkileşimlerimizi vurgulayan mahremiyet kavramı dokunma duyusu ile ilişkilendirilmiştir. Bu süreçte Türk Modern Mimarisinde ev, modern dönemde bu kavramı anlamak için 'yeni bir mahremiyet' oluşturacak şekilde ele alınacaktır. Mahremiyet ilişkisi yemek yeme, oturma, yatma, çömelme, temizlik, uyuma gibi bedensel pratikler üzerinden değerlendirilecek ve ev içindeki dokunsal-somatik pratikler mekânsal olarak analiz edilecektir. Tüm bunların ardından modern evde dokunma ve mahremiyet kavramları Nişantaşı-Teşvikiye odağında incelenecektir. Bölge, dokunma ve mahremiyet kavramlarına odaklanılarak tarihsel bir perspektiften yorumlanacaktır. Sonrasında farklı dönemlere ait konut planları ve dönem defterleri üzerinden kamu-özel-mahremiyet ilişkilerini inceleyen mekânsal analizler sunulacaktır. Sonuç olarak, Türk Modern Mimarlığı'nın modern konutunda dokunma duyusu ve mahremiyet ilişkisinin nasıl kurulduğu Nişantaşı odağında analiz edilecektir.
Fizik Tabanlı Elektrik Şebekesi Yeniden İnşası: Karmaşık Sistemler Perspektifi
(2025) Rezaeinazhad, Arash Mohammadian; Eroğlu, Deniz; Molecular Biology and Genetics; 05. Faculty of Engineering and Natural Sciences; 01. Kadir Has University
Enerji, modern yas¸amın tum y ¨ onlerini beslerken, elektrik s¸ebekesi bu sistemin temel ¨ altyapısını olus¸turur. Ancak bu s¸ebeke, buy¨ uk¨ olc¸ekli, do ¨ grusal olmayan ve mek ˘ ana ˆ gom¨ ul¨ u yapısıyla insan eliyle yapılmıs¸ en karmas¸ık sistemlerden biridir. K ¨ uc¸¨ uk bir bozul- ¨ ma bile ardıs¸ık arızaları tetikleyerek genis¸ c¸aplı elektrik kesintilerine ve toplumsal etkilere yol ac¸abilir. Gunes¸ ve r ¨ uzg ¨ ar gibi yenilenebilir kaynaklara gec¸is¸in hızlanmasıyla birlikte, ˆ s¸ebeke degis¸kenlik ve merkezsiz ˘ uretim gibi yeni zorluklarla kars¸ı kars¸ıyadır. Bu nedenle, ¨ s¸ebekenin kararlılıgını ve dayanıklılı ˘ gını sa ˘ glamak hem bilimsel bir zorunluluk hem de ˘ pratik bir ihtiyac¸ haline gelmis¸tir. ˆ Bu tez, karmas¸ık sistemler bakıs¸ ac¸ısıyla tasarlanmıs¸ ac¸ık kaynaklı bir yazılım hattı sunar. Bu hat, ac¸ık eris¸imli cografi verileri kullanarak y ˘ uksek gerilimli iletim a ¨ gı modelleri ˘ olus¸turmayı mumk ¨ un kılar. Y ¨ ontem genel olarak uygulanabilir olsa da, detaylı bir ¨ ornek ¨ c¸alıs¸ma olarak Turkiye elektrik iletim s¸ebekesi ele alınmıs¸tır. Ac¸ık eris¸imli, fiziksel olarak ¨ detaylı s¸ebeke modellerinin azlıgını gidermek amacıyla, OpenStreetMap verileri is¸lenerek ˘ MATLAB MATPOWER ile uyumlu modeller uretilmis¸tir. Ortaya c¸ıkan veri seti; hat ¨ empedansları, termal sınırlar ve yuk da ¨ gılımları gibi temel elektriksel parametreleri ic¸erir. ˘ Bu parametreler muhendislik tahminleriyle elde edilip g ¨ uc¸ akıs¸ı ac¸ısından do ¨ grulanmıs¸tır. ˘ ˙Iki ornek c¸alıs¸ma, yazılım aracının ve olus¸turulan veri setinin yararlılı ¨ gını g ˘ ostermektedir. ¨ ˙Ilk c¸alıs¸ma, senkronizasyon kararlılıgını, kararsızlı ˘ gın erken uyarı sinyallerini tespit et- ˘ mek ic¸in stokastik perturbasyon analizi kullanarak incelemektedir. ¨ ˙Ikinci c¸alıs¸ma ise termal as¸ırı yuklenmelere ba ¨ glı ardıs¸ık arızaları aras¸tırmakta, kırılgan iletim hatlarını belir- ˘ lemekte ve dayanıklılıgı artırmak ic¸in hedefe y ˘ onelik g ¨ uc¸lendirme ¨ onerileri sunmaktadır. ¨ Bu ornekler, elektrik s¸ebekesi dinamiklerini modellemede fiziksel ve yapısal gerc¸ekc¸ili ¨ gin ˘ onemini vurgulamaktadır. ¨ Bu c¸alıs¸maların otesinde, veri seti ve yazılım aracı, g ¨ uc¸ sistemi modellemesi ic¸in ¨ olc¸ekle- ¨ nebilir ve tekrarlanabilir bir c¸erc¸eve sunmaktadır. Yenilenebilir entegrasyonu, genis¸leme planlaması, dayanıklılık analizi ve gerc¸ek zamanlı izleme gibi uygulamaları desteklemektedir. Hem arac¸ların hem de verilerin kamuya ac¸ık hale getirilmesiyle, bu tez modern enerji altyapısının kararlılıgı ve s ˘ urd ¨ ur¨ ulebilirli ¨ gi˘ uzerine veri odaklı, disiplinlerarası ¨ aras¸tırmalara katkı saglamaktadır. ˘ Anahtar Sozcükler: Elektrik S¸ ebekesi Altyapısı, OpenStreetMap Veri Entegrasyonu, Karmas¸ık Sistemler Analizi, Senkronizasyon, Kararlılık
EEG Verilerinden Gürültü Giderme
(2024) Shahid, Tahura; Gürkan, Ceren; Civil Engineering; 05. Faculty of Engineering and Natural Sciences; 01. Kadir Has University
Electroencephalography (EEG) is a vital tool for non-invasive brain activity monitoring, widely used in clinical and research settings, but often contaminated by noise from muscle movements, eye blinks, and electrical interference, which can obscure neural information. This thesis explores advanced machine learning techniques, focusing on autoencoders with Neural Ordinary Differential Equations (NODEs) and Residual Networks (ResNet), to enhance EEG denoising. While traditional methods like Independent Component Analysis (ICA) have been effective in separating EEG signals from artifacts by leveraging statistical independence, they struggle with the dynamic and nonlinear nature of EEG data. To overcome these limitations, this research integrates autoencoders with NODEs and ResNet, combining autoencoders' dimensionality reduction with NODEs' continuous-time dynamics and ResNet's skip connections to handle the complexity of multivariate EEG signals. The proposed hybrid framework significantly improves denoising accuracy, computational efficiency, and adaptability to different noise levels in bio-signals, outperforming traditional methods. Results, evaluated through metrics like Mean Squared Error (MSE), Relative Root Mean Squared Error (RRMSE), and correlation coefficients, show substantial improvements in noise removal for both synthetic and real EEG datasets, marking a significant advancement in EEG signal processing. Keywords: Electroencephalography (EEG), Denoising, Machine Learning, Independent Component Analysis (ICA), Neural Ordinary Differential Equations (ODEs), Residual Network, Autoencoders, Signal Processing, Brain Waves, Noise Removal
Türkiye'de Arazi Fiyatlarının Tahmini
(2025) Ünal, Çağatay; Karakoç, Ulaş; Economics; 03. Faculty of Economics, Administrative and Social Sciences; 01. Kadir Has University
Bu çalışma, tarımsal arazilerin fiyatlandırılması üzerine iki temel dinamiği incelemektedir: birincisi, içsel ve bölgesel değişkenlere bağlı olarak fiyat performansı; ikincisi ise fiyat belirleme stratejilerinin anlaşılmasıdır. Araştırma sonucunda fiyat performansı açısından en güçlü değişkenin arazi büyüklüğü (0.758) olduğu, bunu kıyıya yakınlık (0.8340) ve yağış miktarı (-5.6223) izlediği belirlenmiştir. Ortalama kare hatası değerlerine göre modelin bazı bölgelerde güvenilir biçimde kullanılabileceği görülmüştür. Anahtar Sözcükler: Arazi fiyatı, mekânsal analiz, regresyon, tarım ekonomisi, coğrafi bilgi sistemleri, LASSO, makine öğrenmesi.
Dolaşan Mimarlık: Mekanın Olaysal Üretimi için Kavramsal Bir Çerçeve
(2025) Karriqi, Jorela; Diken, Bülent; Radio, Television and Cinema; 04. Faculty of Communication; 01. Kadir Has University
Yenı̇ Dönemde Kurumsal Karı̇yer Yönetı̇mı̇: Uygulamalar, Sonuçlar, Yenı̇ Karı̇yer Yönelı̇mlerı̇nı̇n Rolü ve Yönetici Karı̇yer Desteğı̇
(2025) Alparslan, Suzan Ece; Uray, Nimet; Eyiusta, Ceyda Maden; Business Administration; 01. Kadir Has University
Kurumsal kariyer gelişimi (KKG) ve şirketlerin kariyer yönetimi uygulamaları şeklindeki kariyer yatırımları, yeni kariyer yönelimlerinin (örneğin, çok yönlü kariyer, sınırsız kariyer) ortaya çıktığı giderek değişen çalışma ortamında büyük ilgi görmektedir. Sinyal Teorisi ve Sosyal Değişim Teorisine dayanan bu tez, çalışanların kurumsal kariyer yönetimi uygulamalarını (KKYU) kullanma düzeyleri ile iş sonuçları arasındaki ilişkiyi (a) KKG algılarının aracılık etkisi ve (b) yönetici kariyer desteği ve yeni kariyer yönelimlerinin (örneğin, çok yönlü ve sınırsız kariyer) düzenleyici etkileri yoluyla araştırmaktadır. Bu amaçla, ağırlıklı olarak bankacılık sektöründen 140 beyaz yakalı çalışandan veri toplanmıştır. Sonuçlar, kariyer hedeflerinde ilerleme ve kurumsal ödül algılarının, KKYU kullanımını davranışsal ve tutumsal sonuçlara bağlayan temel aracılar olduğunu göstermiştir. Ayrıca, sonuçlar yönetici kariyer desteğinin KKG ile davranışsal (rol içi ve rol dışı performans) ve tutumsal sonuçlar (işe angaje olma, devamlılık bağlılığı, normatif bağlılık) arasındaki ilişkiyi önemli ölçüde düzenlediğini göstermiştir. Ayrıca, çok yönlü kariyer ve sınırsız kariyer, KKG ile davranışsal sonuçlar (rol içi ve rol dışı performans) arasındaki ilişkiyi önemli ölçüde düzenlemez iken, sadece sınırsız kariyer KKG ile tutumsal sonuçlar (işten ayrılma niyeti, işe angaje olma) arasındaki ilişkiyi düzenlemektedir. Çalışmamız ayrıca KKG algılarının geliştirilmesinde KKYU kullanımının etkinliğine ilişkin hem teorik hem de pratik bilgiler sunmaktadır.
The Element of Participation in Contemporary Performance: Audience-Performer Relationship in the World and Turkey
(2025) Özaydın, İdil; Yüceil, Zeynep Sirel Günsür; Architecture; 06. Faculty of Art and Design; 01. Kadir Has University
Bu çalışmada performansta katılımcılık unsuru, Richard Schechner'in akademik alanda kurulmasına öncülük ettiği Performans Çalışmaları bağlamında ele alınacak ve farklı performans gruplarının gösterimlerinden örneklerle incelenecektir. Tezde, performanslardaki seyirci ve performansçı ilişkisi odakta olarak, Performans Çalışmalarının kavramları, seyircinin performans tarihinde değişen konumu analiz edilecek ve katılımcılık unsuru bu perspektiften değerlendirilecektir. Çalışmanın temel amacı performansta katılımcılık unsurunun performansın bir diyalog zemini oluşturma potansiyelini nasıl etkilediği ve bu bağlamda seyirci ve performansçı ilişkisindeki dönüşümü ortaya koymaktır.
Trapped Zone Belgesel Filminde Arzu Oluşumu ve Kamera
(2025) İpek, Canberk Emre; Tüzün, Defne; Radio, Television and Cinema; 04. Faculty of Communication; 01. Kadir Has University
Tez çalışması, Trapped Zone belgesel filminde yer alan aile arşivi görüntüleri üzerinden yönetmenin film yapma arzusunun oluşumunun izini sürerken yönetmenin çocukluğundan beri hayatında olan kameranın bilinçdışında edinmiş olabileceği farklı konumları psikanalitik olarak inceler.
Sen Beni Bir de Dans Ederken Gör: Dans Filmlerinde Kadın Bedeninin Nesneleştirilmesi
(2025) Yumuşak, Aysu; Soysal, Levent; Radio, Television and Cinema; 04. Faculty of Communication; 01. Kadir Has University
Bu tez, dans filmlerindeki kadın dansçıların nesneleştirilerek estetize edilmesini dans ve sinemanın kesiştiği bir alanda incelemeyi amaçlamaktadır. Dans ve sinema, kadın bedeninin nesneleştirilmesinin ayrıntılı olarak tartışıldığı alanlar olmakla birlikte (Mulvey ve Manning'in çalışmaları gibi), bu kesişen alan her iki disiplin için de tartışma ortamı oluşturmaktadır. Niteliksel film analizi kullanılarak Strictly Ballroom (1992), Dirty Dancing (1987) ve Flashdance (1983) filmleri anlatı ve anlatım tercihleri üzerinden analiz edilmiştir. Filmlerin anlatı yapılarındaki isyan ve özgürleşme vurgusu, kadın dansçıları nesneleştiren anlatım tercihleriyle sıklıkla çatışmaktadır. Ayrıca, özgürleşme süreçleri çoğu zaman kadın karakterin pasifleştirilmesi ya da cinselleştirilmesiyle bir araya gelmektedir.
AKP Döneminde Türkiye-AB İlişkileri: Duygular ve Dış Politika
(2025) Ermihan, Erman; Açıkmeşe, Sinem Akgül; International Relations; 03. Faculty of Economics, Administrative and Social Sciences; 01. Kadir Has University; Core Program; 07. Core Program
Bu tez, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) döneminde Türkiye-AB ilişkilerinde bir duygu tipolojisi geliştirerek, duygusal dinamiklerin siyasi gelişmelerle birlikte nasıl evrildiğine odaklanmaktadır. Yedi AKP'li siyasetçinin 1739 konuşmasını analiz eden bu çalışma, üç dönem boyunca ifade edilen baskın duyguları sistematik olarak kategorize etmek ve yorumlamak için Duygu Söylem Analizi (DSA) ve içerik analizi kullanmaktadır: Avrupalılaşma (2002-2005), Avrupasızlaşma (2005-2016) ve Transaksiyonel İlişkiler (2016-2023). Avrupalılaşma döneminde, beklenti, güven ve iyimserlik gibi olumlu duygular baskındır ve Türkiye'nin AB'ye katılım konusundaki umutlu bakış açısını yansıtmaktadır. Avrupasızlaşma dönemi ise daha karmaşık bir duygusal manzara ortaya koymaktadır. Bu dönemde kızgınlık ve hayal kırıklığı, süregelen beklenti ve iyimserliğin yanında ortaya çıkmakta ve gergin de olsa devam eden bir bağlılığa işaret etmektedir. Transaksiyonel İlişkiler dönemi, pragmatik ve mesafeli bir yaklaşımı pekiştiren yüksek kızgınlık, öfke ve kırgınlık ile karakterize edilirken, beklenti ve güven izleri de devam etmekte ve seçici iş birliğine yönelik hesaplanmış bir ilgiye işaret etmektedir. Bu tipolojiyi oluşturarak, bu tez, Türkiye-AB ilişkileri örneği üzerinden Uluslararası İlişkilerde (Uİ) duyguların incelenmesine yeni bir bakış açısı sunmaktadır. Bu çalışmada geliştirilen tipoloji, diğer uluslararası bağlamlarda duyguların rolünü inceleyen çalışmalara uygulanabilecek metodolojik bir katkı sunmaktadır. Bulgular, Türkiye-AB ilişkilerinde süregelen dönemselleştirmelere duygular açısından bakarak duyguların sabit dönemlemelere düzgün bir şekilde uymadığını, aksine onların dönemlerle dinamik bir şekilde örtüştüğünü ve geliştiğini göstermektedir.
Steriotipleri Altüst Etmek: Ramy'de Dini ve Toplumsal Cinsiyet Kimlikleri
(2025) Şahin, Serim; Cengiz, Esin Paça; Radio, Television and Cinema; 04. Faculty of Communication; 01. Kadir Has University
Kimlik, sosyal ve kültürel bağlamlarda, insanların kendilerini nasıl tanımladıklarını ve toplumun onları nasıl gördüğünü içeren akışkan bir süreçtir. Medya, sosyal gerçekliği yansıtmanın ötesinde, kimlikleri aktif bir şekilde şekillendirdiği ve inşa ettiği için bu süreçte önemli bir role sahiptir. Batı medyası, genellikle kültürel hegemonya ve ideolojik stratejilerini sürdürmek amacıyla, Müslüman kimliklerini Oryantalist ve Avrupa-merkezci bir bakış açısına dayanan belirli stereotiplerle tasvir etmiştir. Bu tez, Ramy dizisinin Hollywood medyasındaki Müslüman kimliklerin tasvirini eleştiren ve Oryantalist ve Avrupa-merkezci anlatıya alternatif bir temsil sunan dikkat çekici bir örnek olduğunu savunmaktadır. Bu tezde, Ramy dizisinde dini ve cinsiyet kimliklerinin nasıl temsil edildiğini, Üçüncü Dünya Sineması, postkolonyal teori ve feminist film çalışmaları kapsamında bu kavramlar üzerine yapılan tartışmalardan yararlanarak inceliyorum. Dizinin, Müslüman kimliklerine dair temel klişelere meydan okuduğunu ve çok daha incelikli tasvirleri ekrana taşıdığını iddia ediyorum. Ramy, kimlik temsili meselesini -genellikle Üçüncü Dünya sinemasıyla sınırlı kalan ve bu alanda eleştirel bir şekilde incelenen bu konuyu- dijital platformlar aracılığıyla popüler alana taşımaktadır. Bunu yaparak, ana akım medyada temsil, kimlik, Müslüman kimlikleri ve Müslüman kadınların kimlikleri gibi kavramların sorgulaması ve tartışılması için bir alan yaratmaktadır.
Validity and Enforceability of Multi-Tier Arbitration Agreements within the Scope of FIDIC Contracts
(2025) Köksal, Selda Taşyürek; Ömeroğlu, Ekin; Law; 02. Faculty of Law; 01. Kadir Has University
Uluslararası inşaat sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklarda kademeli tahkim süreçlerinin etkisi ve uygulanabilirliği bu çalışmanın ana odak noktasıdır. İnşaat projelerindeki uyuşmazlıkların hızlı, etkin ve taraflar açısından adil bir şekilde çözümlenmesi, uluslararası alanda giderek artan bir ihtiyaç haline gelmiştir. Özellikle FIDIC tarafından geliştirilen ve yaygın kullanılan tip sözleşmeler, tahkim ve alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının etkin şekilde uygulanmasına olanak tanımaktadır. Çalışmada, FIDIC sözleşmelerinin 20. ve 21. maddesinde yer alan tahkim öncesi mühendis kararları, DAAB süreçleri ve dostane çözüm aşamalarının yanı sıra tahkime ilişkin kurallar ve tarafların bu aşamaları atlayarak tahkime doğrudan başvurma durumlarının sonuçları incelenmiştir. Çalışmada tahkim anlaşmalarının geçerliliği için aranan tahkime elverişlilik, taraf iradelerinin açık bir şekilde ortaya konması, yazılılık ve yetkili kişilerce akdedilme gibi koşulların Türk hukuku bağlamında nasıl değerlendirilmesi gerektiği ele alınmıştır. Ayrıca, tahkim öncesi aşamaların zorunlu olup olmadığı ve bu süreçlere uyulmamasının kabul edilebilirlik veya yetki sorunlarına yol açıp açmayacağına dair öğreti ve emsal kararlar değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, FIDIC sözleşmelerinde yer alan kademeli tahkim süreçlerinin uyuşmazlıkların çözümünde doğru şekillendirilmesinin kritik öneme sahip olduğu, aksi halde bu süreçlerin tahkimin hız ve maliyet avantajlarını ortadan kaldırabileceği tespit edilmiştir. Kademeli tahkim anlaşmalarının ticari ilişkilere zarar vermeksizin uyuşmazlık çözümüne katkı sağladığı durumlarda tercih edilmesi önerilmekte, tarafların ilişkilerinin niteliği ve proje koşulları dikkate alınarak düzenlenmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Bu çalışma, uluslararası inşaat projelerinde etkin uyuşmazlık çözümü için kademeli tahkim anlaşmalarının avantaj ve dezavantajlarını ortaya koyarak, uygulamacılar ve öğreti için bir kaynak sunmayı amaçlamaktadır.
Kentsel Tuval: Kamusal Alanın Bir Sembolü Olarak Mural Sanatının Yeldeğirmeni (İstanbul) ve Grenoble (Fransa) Örnekleri Üzerinden Karşılaştırmalı Bir İncelemesi
(2025) Turan, Leyla Akan; Soyöz, Ufuk; Görgül, Emine; Erek, Ayşe Nur; Architecture; 06. Faculty of Art and Design; 01. Kadir Has University
Kamusal mekan, toplumsal iletişimin sağlandığı; kültürel, sosyal ve politik konuların o toplumdaki dinamiklerin meydana gelmesini sağlayan mekanlardır. Kent içindeki anlamı fiziksel yapısından çok topluma ve tarihe etkileri üzerinden değerlendirilen kamusal mekanlar, orada yaşayan insanların bağlarını, kent kimliğini ve kültürel ifadelerini şekillendiren mekanlardır. Birçok farklı toplumsal grubun bir arada bulunduğu ve kent hafızasına zenginlik katan faaliyetlerin gerçekleştiği bu alanlar kamusal sanat etkinlikleriyle farklı anlamlar kazanmaktadır. Katılımcıların özgürce dahil olduğu, birbirleriyle kültürel ve sosyal anlamda iletişime geçtikleri bu etkinlikler kent kimliğinin oluşması, dönüşmesi veya zenginleşmesi açısından önemli bir faktördür. Gerçekleştikleri yerin tarihi, kültürü ve politik geçmişi hakkında izler taşıyabilen veya tamamen bir kenti daha görünür kılmak amacıyla yapılabilen sanat etkinlikleridir. Bu tez kamusal mekanların, kamusal sanat etkinliği olan Mural Sanatı üzerinden nasıl dönüştüğünü incelemektedir. Kamusal alanlarda bir ifade biçimi olarak karşımıza çıkan bu sanat türü birbirinden farklı kültürel ve coğrafi bölgelerin dönüşümleri üzerinde de farklı etkilere sahiptir. Bu doğrultuda, Yeldeğirmeni Mahallesi (İstanbul, Türkiye) ve Grenoble (Fransa) Şehri üzerinden Mural Sanatı'nın kentsel mekana ve hatta kente etkileri derinlemesine araştırılmıştır. Yeldeğirmeni Mahallesi, İstanbul şehrinde yer alan, tarihi geçmişinde birçok kültürün bir arada yaşadığı günümüzde de yine farklı gruplar tarafından ortak bir etkiyle şekillenen bir yerleşim alanıdır. Yerel politikalar aracılığıyla Mural Sanatı'yla tanışan mahallenin fiziksel ve sosyal yapısı bu duvar resimlerinden sonra tekrar dönüşmeye başlamıştır. Mural sanatı hem mahallenin dönüşümüne neden olan hem de mahallenin kültür yapısı hakkında bilgi veren bir sembol haline gelmiştir. Genoble Şehri ise Fransa'nın güneyinde bulunan sanayi geçmişiyle bilinen bir şehirdir. Kenti görünür kılmak için başlatılan ve Belediye destekli olan sokak sanatı festivalleri başladığı günden itibaren kentin ve kamusal alanların dönüşümüne neden olmuştur. Mural sanatı başta olmak üzere birçok kamusal sanat pratiği bulunan bu festivallerin kente ekonomik, sosyal, politik ve kültürel etkileri olmuştur. Mural sanatının Yeldeğirmeni ve Grenoble örnekleriyle, kentsel ve kültürel dönüşüm, toplumsal iletişim konuları üzerindeki rolünü tanımlayarak, bu sanat türünün kamusal alanın anlamını nasıl şekillendirdiğine dair karşılaştırmalı bir analiz sunacaktır. Sanat etkinlikleriyle kamusal mekanın etkileşime girmesiyle, toplumun fiziksel ve sosyal yapısının değişiminin incelenmesi ve buna yönelik bir bakış açısı sunmak hedeflenmiştir. Anahtar Sözcükler: Kamusal mekan, Kamusal sanat, Sokak sanatı, Mural, Duvar sanatı, Karşı - kamusal alan

Browse

Recent Submissions