Tez Koleksiyonu

Permanent URI for this collectionhttps://gcris.khas.edu.tr/handle/20.500.12469/1805

Browse

Now showing 1 - 20 of 1518

Türkiye'de Banka Aracılığında Ticaret Finansmanını Belirleyen Faktörler
(2025) Tavşanlı, Melike Betül; Öztürkkal, Belma
Ticaret, ekonomik büyümenin temel itici güçleri arasında yer alır. Daha önce kaleme alınan akademik çalışmalar ticaret finansmanının ticarete desteğini ortaya koymuştur. Tezimiz, önemli bir gelişmekte olan pazar olan ve ayrıca dünyanın geri kalanıyla güçlü ve geniş ticari bağlara sahip Türkiye'de banka aracılığında ticaret finansmanını belirleyen faktörlere odaklanmaktadır. Bu çalışmada, banka aracılığında ticaret finansmanını Akreditif (LC) ile endeksliyoruz. LC, uluslararası ticarette riskleri azaltmaya yönelik bir araç olarak düşünülebilir ve gelişmekte olan bir ülke olan Türkiye, banka aracılığının riski ortadan kaldıran niteliği açısından iyi çıkarımlar sağlamaktadır. Bu tez kapsamında, Türk bankalarının bilanço dışı kalemlerinden ve yatırımcı sunumlarından derlenenbir veri setine dayanan ve Türkiye'de banka aracılığında ticaret finansmanının belirleyicilerini saptayan bir model oluşturuyoruz. Türk bankacılık sektörü varlıklarının %95' inden fazlasını temsil eden otuz üç Türk bankasını içeren ve 2002 ile 2022 yılları arasındaki seksen bir mali çeyreği kapsayan bir panel veri kümesi üzerinde olağan en küçük kareler (OLS) regresyonunu kullanıyoruz. Ticaret Finansmanı literatürüne katkılarımız manuel olarak bir araya getirilmiş yeni bir veri kümesini, Türkiye'de LC arzında bilanço, sahiplik, banka türü ve belirsizlik faktörlerinin etkisini mikro düzeyde test eden yeni bir model oluşturulmasını, ayrıca kriz ve kredi derecelendirme notu değişikliği dönemlerine odaklı ek analizleri içermektedir. Test sonuçlarımız, Türkiye'de LC arzının belirlenmesinde sermaye, krediler, mevduat, şube sayısı, mülkiyet, banka türü ve belirsizliğin önemli unsurlar olduğunu göstermektedir. Ayrıca, yaptığımız ek analizler, yabancı sermayedarlara sahip Türk bankalarının kriz dönemlerinde dış ticaret finansmanını azaltma eğiliminde olduklarını ve 2008 Küresel Mali Krizi'nin Türk bankalarının dış ticaret finansmanı aracılığı faaliyetleri üzerinde uzun vadeli dönüştürücü bir etki yarattığını göstermektedir.
Kanada'daki Türk Göçmenlerin Geri Dönüş Niyetlerinin İncelemesi
(2025) Tiryaki, Zeynep; Soysal, Levent
Göç, dünya çapında toplumları şekillendirmeye devam ederken, geri dönüş göçü olgusu göç sürecinin kritik bir boyutu olarak giderek daha fazla ilgi görmektedir. Bu tez, Kanada'daki Türk göçmenlerin geri dönüş niyetlerini inceleyerek, ekonomik, sosyal ve duygusal faktörlerin kararlarını nasıl etkilediğini ele almaktadır. Nitel görüşmeler ve nicel anketleri içeren karma yöntem yaklaşımını temel alan araştırma, bireylerin Kanada'daki zorluklarla nasıl başa çıktıklarını ve Türkiye ile olan bağlarını nasıl koruduklarını araştırmaktadır. Bulgular, yaşam memnuniyeti, ekonomik fırsatlar ve kültürel bağların geri dönüş niyetlerini şekillendirmedeki rolünü vurgulayan göç teorileri çerçevesinde analiz edilmiştir. Kanada'daki nispeten az incelenmiş bir göçmen grubuna odaklanan bu çalışma, Türk göçmenlerin özgün deneyimlerine ve göç ile geri dönüş üzerine olan benzersiz bakış açılarına ışık tutmaktadır. Tez, aynı zamanda göç politikaları ve ulusötesi hareketliliğin değişen dinamikleri üzerine yapılan daha geniş tartışmalara da katkı sağlamaktadır.
E-ticaret Pazar Yerleri için Satın Alma Tahmini Üzerine Makine Öğrenmesi Uygulamaları
(2025) Tokuç, Ayşe Aylin; Dağ, Tamer
Bu araştırma, bir e-ticaret kullanıcısının oturum sonunda satın alma yapıp yapmayacağını tıklama akışı verilerini kullanarak tahmin edebilen bir makine öğrenimi çerçevesi önermektedir. Çalışma, son kullanıcı eylemlerinin düzleştirilmiş dizileri, oturum bazlı istatistikler ve her ikisini entegre eden yenilikçi bir hibrit model dahil olmak üzere çeşitli veri temsillerini incelemektedir. Mevcut literatür genellikle tek bir veri temsilini ele alırken, bu araştırma oturum bazlı veriler ile kullanıcı eylemlerinin potansiyel sinerjisini kapsamlı bir şekilde değerlendirmektedir. Önerilen metodoloji, LightGBM'i temel tahmin modeli olarak kullanmaktadır. Ayrıca, karar ağaçları, gradyan artırma, rastgele ormanlar ve lojistik regresyon gibi algoritmalar doğrulama amacıyla uygulanmıştır. Öznitelik önem analizi, satın alma olasılığının temel belirleyicileri olarak son kullanıcı eyleminden bu yana geçen süre, oturum süresi ve belirli ürün etkileşimlerini öne çıkarmaktadır. Bu çalışma, ağaç tabanlı bir tahmin modeli içinde hibrit veri temsillerinin pratik faydasını göstererek, gerçek zamanlı satın alma tahmini için ölçeklenebilir ve yorumlanabilir bir çerçeve sunmaktadır. Bulgularımız, e-ticaret platformlarının satın alma tahminlerini iyileştirmesine ve pazarlama stratejilerini optimize etmesine yönelik uygulanabilir içgörüler sağlamaktadır.
Startup Şirketlerin Kurucu Ekip Kompozisyonu ve Erken Aşama Finansmana Erişimini Etkileyen Bağlamsal Unsurlar: Türkiye Startup Ekosistemi
(2025) Khan, Hamza; Topaler, Ayşe Başak
Bilgi asimetrisinin yüksek olduğu ve erken aşama girişimlerin gelecekteki potansiyeline ilişkin belirsizliğin sürdüğü bir ortamda, yatırımcılar genellikle büyüme ve piyasa potansiyeline dair sinyaller olarak kurucu ekip özelliklerine güvenmektedir. Girişim sinyalleme ve finansmanına yönelik kapsamlı araştırmalar bulunsa da bağlamsal faktörlerin bu süreçlerdeki rolü yeterince incelenmemiştir. Bu tez, sektör, girişimcilik ekosistemi ve ekonomi düzeyindeki bağlamsal unsurların, Türkiye girişimcilik ekosisteminde gözlemlenen kurucu ekip özelliklerini nasıl şekillendirdiğini incelemektedir. Fintek, oyun ve yapay zeka sektörlerine odaklanarak, bu özelliklerin erken aşama yatırımları çekme üzerindeki etkisini ve bağlamsal faktörlerin bu süreci nasıl yönlendirdiğini analiz ediyorum. 2010-2023 yılları arasında kurulan girişimlerin arşiv verilerini kullanarak, kurucu ekip profillerini ekip büyüklüğü, girişimcilerin geçmişi ve ekipteki kadın girişimci oranı açısından belirlemek amacıyla kümeleme analizi gerçekleştirdim. Bu özelliklerin erken aşama yatırım çekme üzerindeki etkisi regresyon analizi ile test edilmiştir. Bulgular, sektörler ve girişimcilik ekosisteminin farklı aşamalarına göre kurucu ekip yapılarında belirgin farklılıklar olduğunu ortaya koymaktadır. Özellikle, dönüş yapan (returnee) bir kurucu ortağın varlığı, ekibin içinde yerel seçkin bir girişimci bulunması veya girişimin yapay zeka sektöründe faaliyet göstermesi durumunda başarıya daha güçlü bir şekilde katkı sağlamaktadır. Daha büyük kurucu ekipler, ekip üyeleri arasında bilişsel benzerlik yüksek olduğunda girişim başarısını artırmaktadır. Kadın girişimcilerin girişim başarısına etkisi zaman içinde değişkenlik göstermekte; ekosistemin büyüme aşamasında pozitif bir etkiye sahipken, olgunluk aşamasında—COVID-19 dönemiyle örtüşen süreçte—negatif bir hale dönüşmektedir. Bu bulgular, sinyalleme ve çeşitlilik literatürüne katkı sağlarken, girişimciler ve politika yapıcılar için daha etkili girişim ekipleri oluşturma ve yatırım stratejileri geliştirme konusunda pratik öneriler sunmaktadır. Anahtar Sözcükler: Girişimcilik Ekosistemi, Erken Aşama Girişimler, Kurucu Ekip Özellikleri, Yatırımcı Sinyallemesi, Girişimcilik Başarısı, Erken Aşama Finansmanı, Türkiye Girişimcilik Ekosistemi
Madencilik Sektöründe Uçtan Uca Durum İzleme Sistemi
(2024) Öz, Usame; Hekimoğlu, Mustafa
Madencilik sektöründe üretim verimliliğini artırmak ve bakım maliyetlerini azaltmak amacıyla, bu tez, uçtan uca bir durum izleme sisteminin kurulumu ve işletilmesini incelemektedir. Problem olarak, taş kırma makinelerinde meydana gelen beklenmedik arızaların operasyonel kesintilere ve yüksek bakım maliyetlerine yol açması ele alınmıştır. Bu çalışmada, durum izleme sisteminin tasarımı, sensörlerin kalibrasyonu ve veri toplama, işleme ve aktarım süreçleri detaylandırılmıştır. Titreşim, sıcaklık ve akım sensörleri kullanılarak, makinelerin kalan kullanım ömrünü tahmin etmek için optimize edilmiş makine öğrenimi algoritmaları entegre edilmiştir. Laboratuvar ve saha testleri, sistemin doğruluğunu ve güvenilirliğini değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Testler sırasında, gerçek zamanlı veri toplama ve analiz yetenekleri gözlemlenmiş ve sistemin performansı ölçülmüştür. Sonuç olarak, önerilen sistem, bakım planlamasında daha doğru ve uygulanabilir öngörüler sunarak operasyonel verimliliği artırmayı başarmıştır. Elde edilen verilerin analizi, enerji tüketiminin optimize edilmesi ve ürün kalitesinin iyileştirilmesi gibi operasyonel iyileştirmelere olanak tanımıştır. Bu çalışma, madencilik sektöründe durum izleme sistemlerinin uygulanabilirliğini ve potansiyel faydalarını göstermekte ve endüstri profesyonelleri için pratik uygulama rehberleri sunmaktadır.
Otoriter Devletçilik ve 2008 Sonrası Türk Savunma Sanayisinde Devlet-Sermaye Dinamikleri ve Stratejik Büyüme
(2025) Soysal, Salih; Karaoğuz, Hüseyin Emrah
Bu tez, neoliberalizm ve otoriterlik arasındaki ilişkiyi, Türkiye'nin savunma sanayiindeki genişleme üzerinden incelemektedir. Poulantzas'ın 'otoriter devletçilik' kavramından yola çıkan çalışma, özellikle 2008 küresel ekonomik krizinin ardından devlet ve sermaye ilişkilerinin neoliberal çerçevede nasıl evrildiğini analiz etmektedir. Neoliberalizmin, yalnızca piyasa odaklı bir ideolojiden siyasi ve ekonomik kontrolü pekiştiren bir mekanizmaya dönüşerek devlet gücünü sermayeyi yeniden dağıtmak için kullanması, bu dönüşümün temelini oluşturmaktadır. AKP'nin savunma sektöründe müşteri odaklı ağları kullanması, bu değişimin somut bir örneği olup, devlet kaynaklarının siyasi olarak avantajlı gruplara tahsis edilmesi sürecini yansıtmaktadır. Savunma sanayi, hızlı büyümesi, devlet işletmelerine bağımlılığı ve stratejik önemi nedeniyle benzersiz bir inceleme alanı sunmaktadır. Erken Cumhuriyet döneminden AKP dönemine kadar uzanan bir tarihsel perspektifte, bu sektörün gelişimini izleyen araştırma, ekonomik politikalar ile otoriter yönetim arasındaki ilişkiyi vurgulamaktadır. Çalışma, neoliberalizmin demokratik kurumları zayıflatmasını ve sosyal eşitsizliği artırarak ekonomik gücü merkezileştirmesini eleştirel bir şekilde ele almaktadır. Araştırma, siyasi ekonomi çerçevesini kullanarak hükümet belgeleri, akademik literatür ve performans raporları gibi kaynaklardan yararlanmakta ve savunma sektöründeki dönüşümü analiz etmektedir. Ayrıca, bu iç dinamiklerin Türkiye'nin daha iddialı bir dış politika duruşuna nasıl katkıda bulunduğunu incelemektedir. Bu tez, otoriter neoliberalizmi sermaye yeniden tahsisi stratejisi olarak yeniden çerçeveleyerek, yönetim, ekonomik eşitlik ve jeopolitik davranış üzerindeki derin etkilerini ortaya koyarak literatüre katkı sağlamaktadır. Anahtar Sözcükler: Devlet-Sermaye İlişkisi, Otoriter Devletçilik, Neoliberalism, Savunma Sanayi
Elektrikli Araç Sektöründeki Ekosistemin Türkiye'deki Dönüşümünü İncelemek: Eletkrikli Araç Benimsenmesinin ve Şarj Altyapısının Karşılaştırmalı Analizi
(2024) Sağlık, Süleyman; Ediger, Şevket Volkan; Yardımcı, Okan
Bu tez, 2010-2023 yılları arasında Türkiye'nin elektrikli araç iş ekosisteminin (EVBE) gelişimini ve dinamiklerini inceleyerek, elektrikli araç (EV) benimsenmesi ve şarj noktası gelişimini diğer ülkelerle kıyaslamalı olarak incelemektedir. Kapsamlı data analizi ile global EV stok adedi ve şarj noktası gelişimi ile Türkiye EV ekosisteminin gelişimini ortaya koymaktadır. Araştırma, Türkiye'nin EV stoğu ve şarj noktası gelişimini sayısal trend analizi yöntemiyle inceleyerek eşit aralık kategorizasyonuna göre oluşturduğu kategorilendirmeye göre diğer ülkelerle kıyaslamaktadır. Araştırma, Türkiye'nin EV stok adetlerinin her geçen yıl arttığını toplam araç stoğunda payının yükseldiğini ancak öncü ülkelere göre bu gelişimin sınırlı kaldığını göstermektedir. Şarj noktası gelişimi incelendiğinde ise yıldan yıla büyüme gösterdiği, halka açık şarj noktası gelişiminde hızlı şarj noktalarının arttığı ve şarj ağı gelişiminin diğer ülkelere kıyasla daha iyi olduğu görülmektedir. Türkiye'nin 2030 yılı için hedeflediği EV stok adedi ve şarj noktası adetlerine ulaşılması için şarj ağı gelişiminde iyi ilerleme patikasında olduğu gözlemlenmiştir. Öte yandan EV stok hedeflerine ulaşabilmek için çok daha agresif bir gelişim göstermesi gerektiği gözlemlenmiştir. Öneriler arasında finansal teşviklerin genişletilmesi, kamu-özel sektör ortaklıklarının güçlendirilmesi ve şarj altyapısının mevcut hızla geliştirilmesine devam edilmesi bulunmaktadır. Bulgular, Türkiye'nin EV pazarını küresel pazarda öncü hale getirmek ve gelecek dönem beklentilerine ulaşabilmek için EV ekosisteminde yapılandırılmış politikaların uygulanmasının gerekli olduğunu göstermektedir. Bu tez, Türkiye'nin EVBE gelişimini diğer ülkelerle karşılaştırmalı olarak anlayabilmek için çeşitlendirilmiş metriklerle analizler sunarak, sürdürülebilir ulaşım konusundaki akademik tartışmalara önemli katkılarda bulunmaktadır.
Dilution of Well-Known Marks and the Role of Social Media
(2024) Nalbant, Deniz; Hamamcıoğlu, Esra
Çalışmanın birinci bölümünde, marka kavramı ve farklı marka türleri incelenmiş; tanınmış marka ve ilgili fonksiyonlar açıklanmıştır. Tanınmış markaların, tanınmışlık kriterler, korunma rejimi ve sulandırma kavramı değerlendirilerek, bu konudaki uluslararası düzenlemelerin eksiklikleri ele alınmıştır. İnceleme sonucunda, temel marka anlaşmalarının sulandırmaya karşı minimum bir koruma sağlamadığı görülmüştür. ABD ve AB hukuklarında sulandırma korumasının farklı yönleri ele alınmış, Türk hukukunda ise sulandırma korumasına dair düzenlemelerin eksik olduğu sonucuna varılmıştır. Karıştırılma temelli koruma ile sulandırma koruması karşılaştırılmış, bu iki koruma türünün somut olaylarda birlikte uygulanabilirliği değerlendirilmiştir ve birlikte görülebileceği sonucuna ulaşılmıştır. İkinci bölümde, sulandırma korumasının şartları ABD, AB ve Türk hukuku perspektifinden detaylandırılmıştır. Tanınmışlığın derecesi, işaretler arası bağlantı, önceki markanın tescilli olması ya da başvuru aşamasında olması ve markasal kullanım gibi kriterler üzerinde durulmuş; sulandırmanın ayırt ediciliğe zarar veya itibar zedelenmesi olarak görünümleri açıklanmıştır. Haksız yarar unsuru ise tartışmalı olarak değerlendirilmiştir. Bunu takiben sulandırma iddiasına karşı ileri sürülebilecek savunma sebepleri incelenmiş ve ABD hukukuna kıyasla Türk hukukunda sulandırmaya dair savunma mekanizmalarının yetersiz olduğu gözlemlenmiştir. Üçüncü bölümde, tanınmış markaların sosyal medya üzerinde sulandırılmasının mümkün olup olmadığı değerlendirilmiştir. Sosyal medya platformları ve bu platformlarda faaliyet gösteren sosyal medya etkileyicilerinin markalar üzerindeki etkisi, farklı disiplinlerden de yararlanılarak ele alınmıştır. Sosyal medya sayesinde gerçekleşen ağızdan ağıza iletişim, etkileyicilerin tüketici davranışlarını etkileme şekilleriyle incelenmiştir. Bu kapsamda, markaların etkileyicilerle işbirliği yaparak örtülü ve aldatıcı reklam uygulamalarına başvurma riskleri, Türk hukuku bağlamında değerlendirilmiştir. Sahte ürünlerin sosyal medya aracılığıyla yaygınlaşması incelenmiş ve tanınmış markaların bu ortamda sulandırılmaya açık olduğu ortaya konulmuştur. Ayrıca, sosyal medya etkileyicilerinin sulandırma kapsamında sorumluluğu irdelenmiş, savunma sebepleri değerlendirilmiş, ABD ve Avrupa hukuklarından örneklerle karşılaştırmalar yapılmıştır. Son olarak, Türk hukukunda tanınmış markaların sulandırılmasına karşı koruma sağlanması için açık düzenlemelere ihtiyaç duyulduğu belirtilmiş ve ABD hukukunun model alınabileceği önerilmiştir. Etkileyiciler aracılığıyla sosyal medyada gerçekleşen marka ihlalleri bakımından Türk hukukunda mevzuatsal eksiklikler gözlemlenmiş ve bu eksiklere yönelik çözüm önerileriyle çalışma tamamlanmıştır.
Rulo Sac Üretimi Yüzey Kalitesi Makine Öğrenmesi Yaklaşımı
(2025) Aydın, Mehmet Nafiz; Aydın, Mehmet Nafiz; Management Information Systems
Çelik sac üretim endüstrisi, inşaat ve otomotiv imalatı gibi çeşitli sektörlerin bel kemiği olarak büyük önem taşımaktadır. Bu endüstride yaygın bir sorun, çelik saclarda yüzey kalitesinin sağlanmasıdır. Yüzey kusurları, malzeme reddi, artan işleme maliyetleri ve nihai kullanım uygulamalarında potansiyel arızalar nedeniyle önemli mali kayıplara yol açabilir. Çelik sac üretiminde geleneksel kusur değerlendirme yöntemleri, büyük veri hacimlerini ve karmaşık kusur desenlerini ele almakta sınırlı kalmakla birlikte zaman alıcıdır. Makine öğrenimi tekniklerinin entegrasyonu, bu sınırlamaları aşmak için dönüşümsel bir potansiyel sunmaktadır. Bu tez, çelik sac üretiminde kusur değerlendirmesi için bir makine öğrenimi yaklaşımı geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu araştırmanın genel hedefi, insan bilgisini teknik (ürünle ilgili) verilerle bütünleştirerek kusur karar sürecini iyileştirmektir. Araştırma, 4 yıl boyunca birikmiş verileri kullanarak bir vaka çalışması yaklaşımını benimsemektedir. Çelik yüzey kusurları, karar destek sistemleri, sınıflandırma algoritmaları ve metin madenciliği üzerine bir literatür taraması yaptık. Çalışma, üretimde kusurları tespit etmeyi ve onarımını hedefleyerek, kusursuzluğu sağlamayı ve kusur tespiti ve onarımı ile ilgili kararları optimize etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın metodolojisi, farklı sınıflandırma tekniklerini karşılaştırmayı ve bu sonuçları metin işleme uygulamaları ile geliştirmeyi içermektedir. Metin verisi dahil edilmeden yapılan kusur kararına yönelik sınıflandırma algoritması oluşturma sonuçları, çok sınıflı doğası nedeniyle yaklaşık %30 hata oranı vererek umut verici değildir. Çalışma ayrıca metin verisinin varlığının sınıflandırma algoritmalarının performansını artırarak hata oranını yaklaşık %24'e düşürdüğü sonucuna varmaktadır. Bu sonuçlar, çelik sac kusur karar sürecinde metin verilerinin önemini göstermektedir.
Birleşik Krallık Ekonomisi için İki Hanehalklı Sfc Modelinde Eşitsizlik, Covid Sonrası Enflasyon ve Gelirler Politikası
(2025) Yeldan, Alp Erinç; Yeldan, Alp Erinç; Economics
Bu tez, gelir çatışması teorisi perspektifinden enflasyon ve gelir eşitsizliği arasındaki etkileşime odaklanarak Birleşik Krallık ekonomisinde COVID sonrası enflasyonunun dinamiklerini incelemektedir. Çalışma, Birleşik Krallık ekonomisine yönelik uyarlanmış ilk iki-haneli Stok-Alım Tutarlı (SFC) modelini sunarken eşitsizlik ve enflasyon dinamiklerini analiz etmek için kapsamlı bir çerçeve sağlamaktadır. Modelin sağladığı bulgular, interaktif politika simülasyonları ve eğitim uygulamalarını mümkün kılan yenilikçi bir R Shiny tabanlı araç olan UK-SFC Uygulaması'nın geliştirilmesiyle daha da güçlendirilmiştir. Bulgular, bölüşüm dinamikleriyle yönlendirilen gelir taleplerinin enflasyonist baskılarda merkezi bir rol oynadığını ve gelir politikası tasarımının kritik önemini göstermektedir. Simülasyon sonuçları, gelir eşitsizliğini ele alacak şekilde iyi tasarlanmış bir gelirler politikasının, hem enflasyonu hem de gelir eşitsizliğini aynı anda azaltabileceğini göstermektedir. Araştırma, enflasyon ve eşitsizliği ele almak için gelir politikasının çift yönlü bir mekanizma olarak benimsenmesini savunmaktadır ve etkili ekonomik sonuçlar elde etmede, etkin gelirler politikalarının kritik önemini vurgulamaktadır.
Umudun Öteki Yüzü ve Limbo Filmlerinde Yabancı Figürü
(2025) Diken, Bülent; Diken, Bülent; Radio, Television and Cinema
Bu tez, kent sosyolojisinin 'yabancı' figürüne bakışını inceleyerek, bu bakışın sinemadaki yansımasını analiz etmeyi amaçlamaktadır. Araştırma, kent sosyolojisindeki 'yabancı' figürüne dair literatürü inceleyerek mevcut çalışmaların izini sürmekte ve bu literatürü Umudun Öteki Yüzü ve Limbo filmleriyle ilişkilendirmektedir. Teorik ve ampirik boyutları birleştiren bu inceleme, filmlerin sunduğu anlatı, fikirler ve görsel imgeleri merkeze alarak bir 'çifte okuma' (double reading) yöntemi benimsemektedir. Filmler, sosyolojik teorilerle etkileşim içinde okunarak, teorik kavramların somut örneklerle görünür kılınması sağlanmış ve bu doğrultuda filmlerin teorik çerçeveler ışığında analiz edilmesi mümkün kılınmıştır. Tez, teorik temelini Georg Simmel'in kent sosyolojisindeki 'yabancı' kavramına dayandırmakta ve bu tartışmayı Zygmunt Bauman ile Richard Sennett'in yabancı kavramına ilişkin çalışmalarıyla genişletmektedir Ayrıca, Giorgio Agamben'in istisna hali, kutsal insan ve kamp kavramları da teorik çerçeveye dahil edilerek analize politik bir boyut eklenmiştir. Bu teorik yapı, yabancı figürünün sosyolojik ve politik yönlerini kapsamlı bir şekilde ele alırken, sinema anlatılarının bu figürü nasıl yansıttığını incelemeye olanak tanımaktadır. Araştırma, sosyolojik teori ve sinema anlatıları arasındaki dinamik ilişkiyi ortaya koyarak hem yabancı figürünün toplumsal boyutlarını hem de bu figürün sinemadaki yansımasını kapsamlı bir şekilde incelemektedir.
Trafik Verilerinde Genetik Algoritmalar ve Meta Optimizasyonla Güçlendirilmiş Exponential Smoothing Modeli ile Anomali Tespiti ve Performans Analizi
(2024) Arsan, Taner; Arsan, Taner; Computer Engineering
Bu çalışma, Numenta Anomaly Benchmark'ın (NAB) gerçek zamanlı trafik veri setleri üzerinde tahminleme yapan Third Order Exponential Smoothing modelinin parametrelerini optimize etmek amacıyla genetik algoritma kullanmaktadır. Ayrıca, genetik algoritma optimizasyon sürecini daha verimli hale getirmek için meta-optimizasyon tekniklerinden yararlanılarak anomali tespitindeki doğruluğu önemli ölçüde artıran yenilikçi bir yaklaşım sunmaktadır. Önerilen metodoloji, trafik yönetim sistemlerinde kritik olan veri akışlarındaki sapmaları tespit etmek için çeşitli trafik veri senaryolarına karşı farklı veri setleri üzerinde test edilmiştir. NAB'nin skorlama sistemini kullanarak yapılan karşılaştırmalı performans analizi, bu araştırmada geliştirilen yöntemin mevcut NAB algoritmalarının çoğundan üstün olduğunu ve NAB'nin önde gelen algoritmalarıyla rekabet edebildiğini göstermektedir. 'standart' için 54.32, 'reward_low_FP' için 53.73 ve 'reward_low_FN' için 69.54 skorları elde eden önerilen yaklaşım, sırasıyla NAB algoritmalarının ortalamasına göre %3.13, %2.70 ve %3.24 oranında bir iyileşme sağlamış, önemli bir gelişme kaydetmiştir. Bulgular, önerilen yaklaşımın sadece yüksek hassasiyetle anormallikleri tespit etmekle kalmayıp, aynı zamanda manuel yeniden kalibrasyon gerektirmeden değişen veri özelliklerine dinamik olarak uyum sağladığını göstermektedir. Bu çalışma, güvenilir izleme sağlayan ve potansiyel olarak etkin trafik yönetimi ve planlamayı kolaylaştıran sağlam bir trafik anomali tespit yöntemi önermektedir. Çalışmanın sonuçları, gerçek zamanlı veri izleme ve anormallik tespiti gerektiren diğer alanlara da genişletilebilir, farklı bağlamlar ve gereksinimlere uyum sağlayabilen ölçeklenebilir bir çözüm sunmaktadır.
Türkiye'deki Kadınların Bumble'daki Çevrimiçi Tanışma Deneyimlerinde Olanakların Rolü ve Sınırlılıkların Rolü
(2024) Audry, Aylin Sunam; Audry, Aylin Sunam; New Media
Bu tez, Türkiye'de metropolde yaşayan, heteroseksüel ve heteroseksüel olmayan genç kadınların tanışma platformu Bumble'daki çevrimiçi flört deneyimlerinde uygulama olanaklarının rolünü anlamayı amaçlamaktadır. İlk olarak, Bumble'ın feminist önermesini mevcut uygulama mimarisine nasıl dahil ettiğini incelemektedir. İkinci olarak, kendini feminist olarak tanımlayan bir tanışma uygulaması olan Bumble'ın olanaklarının Türkiye'deki genç kadınların çevrimiçi flört pratikleriyle beraber nasıl şekillendiğini analiz etmektedir. Çalışma, teknofeminizm, teknoloji ve toplumun karşıklı biçimlenişi ve olanaklar kavramı üzerine mevcut araştırmalara dayanmaktadır. Olanaklar kavramı, hem teorik hem de metodolojik yaklaşımlarda, walkthrough analiz ve çözümsel uygulama analizi tekniği uygulanarak kullanılmıştır. Walkthrough analizi yöntemi, Bumble'ın marka kimliği, ve uygulama mimarisinin son halini anlamak için kullanılırken, aynı zamanda belirtilen feminist amacının tasarımına ne ölçüde yansıdığını belirlemek için de kullanılmıştır. Bu bulgularına dayanarak, genç yetişkin kadınların uygulamayı nasıl algıladıklarını ve uygulamayla nasıl etkileşime geçtiklerini ve dolayısıyla bu süreçte olanakların nasıl şekillendiğini daha iyi anlamak için çözümsel uygulama analizi görüşmeleri yapılmıştır. Bu çalışma, İstanbul, Türkiye'de metropolde yaşayan, heteroseksüel ve heteroseksüel olmayan bireylerden oluşan 18-30 yaş arası 16 genç yetişkin kadınla yapılan walkthrough analizler ve çözümsel uygulama analizi tekniği görüşmeleri yoluyla toplanan verilere dayanmaktadır. Uygulamanın mimarisinin Bumble'ın feminist konumlandırmasından beslenen özellikleri, genç kadın kullanıcılar için sınırlı da olsa bir rahatlık ve güvenlik hissi yaratmaktadır. Bununla birlikte, yakın zamanda tanıtılan özellikler, yalnızca kadınların konuşma başlatabiliyor olmasının kapasitesini zayıflatma etkisine sahiptir. Ayrıca, kullanıcı pratiklerindeki farklılıklar ve Türkiye'nin kültürel bağlamının farklılığı nedeniyle bazı olanaklar gereksiz hale gelmektedir. Bu tez, Bumble'ın sunduğu olanaklarının çoğulluğunu (Pentzhold ve Bischof 2019), ve bunların Türkiye'nin kültürel bağlamındaki şehirli genç kadın kullanıcı pratikleri (Costa 2018) tarafından karşılıklı nasıl şekillendirildiğini göstermektedir.
Robotlaşma ve Toplumsal Cınsiyet Rolü Tutumları: 32 Ülke Üzerine Kanıtlar
(2025) Karakoç, Ulaş; Karakoç, Ulaş; İshakoğlu, Gözde Çörekçioğlu; Economics
Artan robot kullanımı, toplumsal cinsiyet normlarında olumlu değişikliklere yol açabilir mi? WVS (Dünya Değer Anketi), EVS (Avrupa Değer Anketi) ve Uluslararası Robotik Federasyonu'ndan 2004-2020 yılları arasında alınan verileri kullanarak robot maruziyetinin toplumsal cinsiyet rol tutumları ¨üzerindeki etkisine dair geniş ölçekli kanıtlar sunuyoruz. Bulgularımız, kadınların işgücüne katılım oranındaki artısın, belirli bir alanda cinsiyet yanlılığı olasılığının azaltma yönünde bir ile ilişkisi olduğunu göstermektedir. Eğitim alanındaki cinsiyet yanlılığı hariç, diğer alanlarda istatistiksel olarak kanıtlanabilir bir etkiden söz edilebilmektedir. Bireysel robot maruziyeti araçsal değişkenini kullanan analiz, kadın işgücü katılım oranındaki artışın ekonomik, politik, ev içi ve eğitim alanlarındaki toplumsal cinsiyet önyargılarını önemli ölçüde azalttığını gösteriyor. Bu bulgular, teknolojik değişikliklerin yalnızca işgücü piyasasını değil, aynı zamanda toplumsal normları da dönüştürme potansiyeline sahip olduğunu ortaya koyuyor. Çalışma, toplumsal cinsiyet eşitliğini artırmak için robotizasyonun etkilerinin daha derin bir şekilde anlaşılmasının ve buna göre politikaların şekillendirilmesinin önemine dikkat çekiyor.
Erken Çocukluk Eğitiminde Yaratıcılığı Teşvik Eden Tasarım Prensipleri: Bruno Munarı Metodolojisi Odağında
(2025) Coşkun, Ayşe Elif; Coşkun, Ayşe Elif; Industrial Design
Bu tez, erken çocukluk dönemindeki bireylerin yaratıcılığının toplumsal ilerleme ve kişisel gelişim için temel olduğu bir geleceğe hazırlayan okul öncesi eğitim mekanlarını çok duyulu bir oyun alanı olarak görerek Bruno Munari metodolojisine odaklanır. Öğrenme ve gelişimin yoğun olarak gerçekleştiği, çocuğun temel alışkanlıklarının oluştuğu ve yaratıcılığın geliştiği önemli bir yaş aralığı olduğu kabul edilen 3-6 yaş arası çocukların yaratıcı düşünme ve problem çözme becerilerini besleyen, beş duyu aracılığıyla ve yaparak öğrenmeyi vurgulayarak ona uygun ortamlar ve aktiviteler yaratan Bruno Munari'nin eğitim felsefesi ve metodolojisine odaklanır. Özellikle doğa ile etkileşimin ve duyusal öğelerin zayıf olduğu okul öncesi eğitim mekanlarına Montessori ve Reggio Emilia Eğitim yaklaşımından edindiği altyapıya dayanarak iç mekân tasarım önerileri getirir. Çalışma, duyusal açıdan zengin fiziksel ortamların, esnek öğrenme alanlarının ve çocukların bilişsel ve duygusal gelişimini geliştirmek için oyunun ve sanatın entegrasyonunun önemini vurgulamaktadır. Munari'nin 'laboratori' adlı atölyeleri, sanatın ve oyunun hayal gücünü ve kendini ifade etmeyi nasıl teşvik edebileceğini göstererek duyusal ve deneyimsel öğrenme için örnek modeller olarak sunulmaktadır. Sonuç olarak tez, çocukların gelişimine katkıda bulunan bu atölyelerin ve Bruno Munari yaklaşımının iç mekan tasarımlarında nasıl uygulanabileceğini vurgular. Çalışmada, yaratıcılığı teşvik etmek için eğitim ortamlarına doku, renk, ses ve koku gibi duyusal deneyimleri destekleyen fiziksel tasarım önerileri yer almaktadır. Munari'nin beş duyuyla öğrenme ve deneyerek öğrenme ilkelerini ve çağdaş iç görülerini eğitim mekan tasarımına entegre ederek, erken çocukluktan itibaren yaratıcılığı geliştiren zenginleştirici ve destekleyici ortamlar yaratmak için bir öneri sunmaktadır.
Tam Mimarlık Sözleşmelerinde Tarafların Borçları ve Sorumlulukları
(2024) Uzun Kazmacı, Özge; Kazmacı, Özge Uzun; Law
İnşaat faaliyetlerinin vazgeçilmez ve hatta zorunlu unsuru olarak karşımıza çıkan mimarın taraf olduğu tam mimarlık sözleşmeleri, bu tez çalışmanın temel konusunu oluşturmaktadır. Tam mimarlık sözleşmelerinde mimar, iş sahibinin meydana getirilmesini istediği yapının mimari projelerini hazırlar, inşaat ruhsatının alınması için gerekli başvuru dosyasını hazırlayarak ilgili idari birimlere başvurur ve akabinde inşaat faaliyetinin projelere ve mesleki teknik standartlara uygun yürütülmesi için kontrollük edimlerini borçlanırken; iş sahibi bir bedel ödeme borcu altına girer. Çalışmamızda, bilhassa iş sahibinin istek ve amaçlarıyla çeşitli şekillerde karşımıza çıkan tam mimarlık sözleşmelerinin önce tarafları, unsurları ve hukuki niteliği incelenmiş; daha sonra alt başlıklar altında tarafların borçlarının neler olduğu detaylı olarak açıklanmıştır. Akabinde; söz konusu borçların ihlali halinde tarafların sorumluluklarının neler olduğu ve hukuki uyuşmazlıkların çözümünde uygulanması gereken mevzuat hükümleri ile buna ilişkin öğreti ve yargı kararlarındaki yaklaşımlar farklı perspektiflerle ortaya konulmuştur.
Üç Boyutlu Yazıcıların Varlığında Yedek Parça Tedarik Zincirlerinde Mavi Kopya ve Fikri Mülkiyet Haklarının Yönetimi
(2024) Hekimoğlu, Mustafa; Hekimoğlu, Mustafa; Industrial Engineering
Bu tez, mavi kopya lisans anlaşmaları (MKLA) açısından yedek parça tedarik zincirlerine üç boyutlu baskının (3BY) entegrasyonunu incelemektedir. Araştırmanın temel amacı, Orijinal Ekipman Üreticileri'nin (OEÜ) 3BY teknolojisini etkili bir şekilde kullanabileceği koşulları optimize etmek ve aynı zamanda alıcılar için maliyet etkinliğini sağlamaktır. Bu çalışma, oyun teorisi ve ajan tabanlı modelleme (ATM) kullanarak, OEÜ'ler ve alıcılar arasındaki stratejik etkileşimleri ve bu etkileşimlerin envanter yönetimi üzerindeki etkilerini kapsamlı bir şekilde analiz etmektedir. Araştırma, üç temel matematiksel model etrafında yapılandırılmıştır: 3BY ile Tek Kaynaklı Tedarik, 3BY ve Geleneksel Tedarik ile Çift Kaynaklı Tedarik, ve Baskı Kotası Varlığında Geleneksel Tedarik ve 3BY ile Çift Kaynaklı Tedarik. Bu modeller, 3BY'nin tek kaynaklı tedarik yöntemi olarak ya da geleneksel üretim yöntemleriyle birlikte kullanıldığı çeşitli senaryoları incelemektedir. OEÜ'in MKLA şartlarını belirlediği ve alıcının buna göre tedarik stratejisini seçtiği karar verme sürecini modellemek için Stackelberg oyunu kullanılmıştır. Bu çalışmanın ana bulguları, optimal MKLA koşullarının talep değişkenliği ve 3BY ile ilişkili maliyet yapıları gibi faktörlere son derece duyarlı olduğunu göstermektedir. ATM simülasyonları ayrıca, fikri mülkiyet yönetimi ve dinamik envanter kontrolü açısından 3BY'nin getirdiği karmaşıklıkları aşmak için hem OEÜ'ler hem de alıcılar için uyarlanabilir stratejilerin kritik olduğunu göstermektedir. Bu etkileşimlerin ve sonuçta ortaya çıkan optimal stratejilerin detaylı analizi, teorik ve pratik sonuçların daha derin bir şekilde anlaşılmasını sağlamaktadır. Bu tezin katkıları üç ana başlık altında toplanabilir: 3BY bağlamında MKLA'lara yenilikçi bir oyun teorik yaklaşım sunar, karmaşık, çok değişkenli etkilenen sistemleri keşfetmede ATM'nin kullanımını gösterir ve hem OEÜ'ler hem de alıcılar için pratik içgörüler sağlar. Araştırma ayrıca, genişletilmiş modellerin keşfedilmesi ve teorik bulguların gerçek dünya ortamlarında doğrulanması için gelecekteki çalışmaların potansiyelini vurgulamaktadır. Sonuç olarak, bu tez, MKLA'ların 3BY teknolojisinden yararlanmak için nasıl optimize edilebileceğine dair anlayışı geliştirmektedir. Elde edilen içgörüler, OEÜ'ler ve alıcıların bilinçli stratejik kararlar almalarında rehberlik sağlayarak, nihayetinde daha verimli ve dayanıklı tedarik zincirlerine katkıda bulunmaktadır. Anahtar Sözcükler: Mavi Kopya Lisans Anlaşmaları, Üç Boyutlu Baskı, Oyun Teorisi, Ajan Tabanlı Modelleme, Tedarik Zinciri Yönetimi, Fikri Mülkiyet Yönetimi, Stackelberg Oyunu, Yedek Parça Tedarik Zincirleri.
Metinden Eyleme: Mıke Alfreds'in Yaklaşımıyla Eylemleme (Actioning) Tekniğinin Uygulamalı Araştırması
(2024) Hemiş, Özlem; Hemiş, Özlem; Architecture
Bu tez, Mike Alfreds'in yaklaşımıyla Eylemleme (Actioning) tekniğini araştırmaktadır. Eylemleme tekniği, kökeni Stanislavski 'sistem'inin son hali Fiziksel Eylemler Yöntemi'ne dayanan, çağdaş İngiliz tiyatrosunda yaygın kullanılan bir prova tekniğidir. Araştırma, Anton Çehov'un Ayı oyunu üzerinden Alfreds'in yaklaşımıyla yapılan bir uygulama çalışması aracılığıyla, eylemlerin metinden deşifre edilerek sahne üstünde uygulandığı bu prova tekniğini içermektedir. Çalışmanın amacı, bu tekniğin kökenleriyle birlikte uygulama aşamasındaki potansiyelini keşfetmek ve Alfreds'in Eylemleme tekniğine yaklaşımının, oyuncunun karakter hazırlık sürecine olan etkisini araştırmaktır.
Sosyal Medyada Dijital Kurumsal Sosysal Sorumluluk Açıklamarı ve Tüketici Algıları
(2025) Tosun, Petek; Tosun, Petek; Business Administration
Markaların Kurumsal Sosyal Sorumluluk (KSS) iletişimleri, marka itibarını arttırma, etkileşim sağlama ve şeffaflık konusundaki toplumsal beklentilere yanıt verme yetenekleri sayesinde son on yılda giderek daha önemli hale gelmiştir. İşaretleme teorisini ve paydaş teorisini temel alan bu çalışma, sosyal medyada KSS algılarının marka güveni ve tüketici etkileşimi üzerindeki etkisine, müşteri memnuniyetinin etkisi de göz önünde bulundurarak odaklanmaktadır. Tüketicilerin etkileşim düzeylerini etkili bir şekilde ölçmek için karma yöntem yaklaşımı kullanılmış, sosyal medyadaki KSS paylaşımlarının içerik analizi ve çevrimiçi anket gerçekleştirilmiştir. Çalışma 1, marka tarafından üretilen sosyal media içeriklerindeki KSS algılarının tüketici etkileşmini nasıl etkilediğini incelemiştir. Seçilen bu markanın tweet'leri (n=290), içerik analizi ile incelenmiş ve ANOVA sonuçları, toplulukla ilgili KSS açıklamalarının tüketici etkileşimini arttırdığını göstermiştir. Çalışma 2 kapsamında, KSS açıklamalarını marka güveni, müşteri memnuniyeti ve tüketici etkileşimiyle ilişkilendiren önerilen modeli değerlendirmek amacıyla kesitsel bir tüketici anketi gerçekleştirilmiştir. Samsung markası kullanılarak yapılan çevirmiçi anket (n=312), faktör ve regresyon analizleriyle incelenmiştir ve sonuçlar, tüketiclerle uzun vadeli etkileşimlerde çağrı içeren KSS kampanyalarının etkileşim düzeylerini ve marka güvenini arttırdığını göstermiştir. Şeffaf KSS iletişim stratejileri sayesinde marka güveni ve tüketici etkileşimi güçlendirilebilir. Bu bulgular, dijital tüketici davranışı bağlamında paydaş teorisinin kullanımını genişletmek ve KSS iletişiminde paydaş teorisiyle bağlantısını vurgulamak açısından teorik çerçeveye katkı sağlamıştır. Ayrıca, işaretleme teorisinin bu baglama entegrasyonu, KSS iletişimlerinin markalar ve paydaşlar arasındaki bilgi asimetrisini azaltan işaretler olarak rolüne dikkat çekmektedir. Yöntemsel çıkarımlar, KSS stratejilerinin sosyal medyada tüketici etkileşimini arttırabileceğini vurgulamaktadır.
Sax-lstm'ye Dayalı Tahmini Bakım için Zaman Serisinin Sembolik Tahmini
(2024) Yetkin, Emrullah Fatih; Yetkin, Emrullah Fatih; Ballı, Tuğçe; Business Administration
Bu çalışma, Sembolik Toplam Yaklaşım (SAX) ve Parçalı Toplam Yaklaşım (PAA) gibi gelişmiş yaklaşımları makine öğrenme algoritmalarıyla birleştirerek endüstriyel ortamlarda tahmine dayalı bakım tahminine yönelik yeni bir yaklaşımı araştırıyor. Çalışma, üretim süreçlerinin dijitalleşmesinin hem fırsatlar hem de karmaşıklıklar getirdiği Endüstri 4.0 bağlamında bakım tahmini konularını ele almayı amaçlıyor. Çalışma, sentetik verileri kullanarak ve çeşitli veri kümesi boyutları, PAA segment uzunlukları ve SAX alfabe boyutlarıyla denemeler yaparak bakım gereksinimlerini doğru şekilde tahmin edebilen sağlam bir algoritma oluşturmayı amaçlıyor. Süreç, SAX ve PAA teknikleri kullanılarak elde edilen etiketli veriler üzerinde makine öğrenimi modellerinin, özellikle de Uzun Kısa Süreli Bellek (LSTM) ağlarının eğitilmesini gerektirir. Algoritmanın performansı, işletme verimliliğini artırmak ve arıza süresini azaltmak için zamanında bakımın kritik olduğu çelik üretim fırınlarından elde edilen gerçek dünya endüstri verileri kullanılarak değerlendirilir. Çalışmanın bulguları, modern veri işleme ve makine öğrenimi yaklaşımlarının endüstriyel varlık yönetimini ve karar verme süreçlerini nasıl iyileştiribileceğine dair öngörüler sağlayarak tahmine dayalı bakım yöntemlerinin artmasına yardımcı oluyor.

Browse

Recent Submissions