Spectacle-City and the Individual: Istanbul in Contemporary Memoirs

Abstract

In recent years, the "old days" of Istanbul has become an important area of interest from the field of culture and arts to the media and academia. Especially after 1990, many books about Istanbul began to be published. Many of these books consist of books about the past of the city. With the 1990s, there was a "boom of memories" in Turkey, as in many other countries in the world. With this period, "Istanbul" emerges as a prominent theme in his memoirs and interest in urban memories increases. From the memories of travelers, officials, writers or artists who once visited Istanbul, to the memories of Istanbul's non-Muslim communities or to the memories of "ordinary" Istanbulites, today there are many books that focus on the old days of Istanbul and consist of personal narratives. These books, in addition to being important sources and literary products for the study of history and memory, show that there is a new form of relationship between the city and the spectacle when considered in the context of the transformation of the city. It is seen that the cities that turned into spectacles with the "spectacularization" in the 1990s not only with "mega" projects at the macro level, but also at the individual level. In a society where the individual is at the center of the social organization, the spectacle-city is now reproduced with the "individual." The individual is not only the "spectator" of the spectacle-city, but an important resource that reproduces this process. The subject of this thesis is the relationship between Istanbul memoirs and Istanbul's transformation into a spectacle-city. In this study, which discusses that the spectacle-city is reproduced through the individual, memoirs are considered as an example of this reproduction. It is shown how Istanbul memoirs contribute to the image of "multicultural, multi-ethnic and multi-religious" Istanbul, in line with the "world city" discourse, through the discourse of "lost old good Istanbul."

Geçtiğimiz son yıllarda belirgin bir şekilde İstanbul'un "eski günleri" kültür-sanat alanından medyaya ve akademiye önemli bir ilgi alanı haline geldi. Özellikle 1990 sonrasında İstanbul'a dair birçok kitap yayımlanmaya başladı. Bu kitapların bir birçoğu kentin geçmişine dair kitaplardan oluşmaktadır. 1990'larla birlikte dünyanın pek çok ülkesinde olduğu gibi Türkiye'de de "anı patlaması" yaşanır. Bu dönemle birlikte anı kitaplarını içinde "İstanbul" belirgin bir tema olarak ortaya çıkar; kent anılarına olan ilgi artar. Bir dönem İstanbul'u ziyaret etmiş gezginlerin, görevlilerin, yazarların ya da sanatçıların anılarından, İstanbul'un gayrimüslim topluluklarının anılarına ya da "sıradan" İstanbulluların anılarına, bugün çok sayıda İstanbul'un eski günlerine odaklanan ve kişisel anlatılardan oluşan kitap bulunmaktadır. Bu kitaplar tarih ve bellek çalışmaları için önemli kaynaklar ve edebi ürünler olmalarının yanı sıra, kentin dönüşümü bağlamında ele alındıklarında kent ve gösteri arasında yeni bir ilişki biçimi olduğunu gösterir. 1990'larla birlikte "gösteri"yle birlikte ve gösteriye dönüşen kentlerin yalnızca makro seviyede "mega" projelerle değil, birey seviyesinde de gösterileştirildiği görülür. Bireyin toplumsal organizasyonun merkezine geldiği bir toplumda artık gösteri-kent "birey" ile yeniden üretilmektedir. Birey, gösteri-kentin yalnızca "izleyicisi" değil, bu süreci yeniden üreten önemli bir kaynaktır. Bu tezin konusu İstanbul anı kitapları ve İstanbul'un gösteri-kente dönüşümü arasındaki ilişkidir. Gösteri-kentin birey üzerinden yeniden üretildiğini tartışan bu çalışmada anı kitapları, bu yeniden üretimin bir örneği olarak ele alınmaktadır. İstanbul anı kitaplarının "kaybolan eski güzel İstanbul" söylemi üzerinden "dünya kenti" söylemine uygun bir biçimde "çok-kültürlü, çok-etnikli ve çok-dinli" İstanbul imajına nasıl katkı sunduğu gösterilmektedir.