Kentsel Tuval: Kamusal Alanın Bir Sembolü Olarak Mural Sanatının Yeldeğirmeni (İstanbul) ve Grenoble (Fransa) Örnekleri Üzerinden Karşılaştırmalı Bir İncelemesi

Abstract

Kamusal mekan, toplumsal iletişimin sağlandığı; kültürel, sosyal ve politik konuların o toplumdaki dinamiklerin meydana gelmesini sağlayan mekanlardır. Kent içindeki anlamı fiziksel yapısından çok topluma ve tarihe etkileri üzerinden değerlendirilen kamusal mekanlar, orada yaşayan insanların bağlarını, kent kimliğini ve kültürel ifadelerini şekillendiren mekanlardır. Birçok farklı toplumsal grubun bir arada bulunduğu ve kent hafızasına zenginlik katan faaliyetlerin gerçekleştiği bu alanlar kamusal sanat etkinlikleriyle farklı anlamlar kazanmaktadır. Katılımcıların özgürce dahil olduğu, birbirleriyle kültürel ve sosyal anlamda iletişime geçtikleri bu etkinlikler kent kimliğinin oluşması, dönüşmesi veya zenginleşmesi açısından önemli bir faktördür. Gerçekleştikleri yerin tarihi, kültürü ve politik geçmişi hakkında izler taşıyabilen veya tamamen bir kenti daha görünür kılmak amacıyla yapılabilen sanat etkinlikleridir. Bu tez kamusal mekanların, kamusal sanat etkinliği olan Mural Sanatı üzerinden nasıl dönüştüğünü incelemektedir. Kamusal alanlarda bir ifade biçimi olarak karşımıza çıkan bu sanat türü birbirinden farklı kültürel ve coğrafi bölgelerin dönüşümleri üzerinde de farklı etkilere sahiptir. Bu doğrultuda, Yeldeğirmeni Mahallesi (İstanbul, Türkiye) ve Grenoble (Fransa) Şehri üzerinden Mural Sanatı'nın kentsel mekana ve hatta kente etkileri derinlemesine araştırılmıştır. Yeldeğirmeni Mahallesi, İstanbul şehrinde yer alan, tarihi geçmişinde birçok kültürün bir arada yaşadığı günümüzde de yine farklı gruplar tarafından ortak bir etkiyle şekillenen bir yerleşim alanıdır. Yerel politikalar aracılığıyla Mural Sanatı'yla tanışan mahallenin fiziksel ve sosyal yapısı bu duvar resimlerinden sonra tekrar dönüşmeye başlamıştır. Mural sanatı hem mahallenin dönüşümüne neden olan hem de mahallenin kültür yapısı hakkında bilgi veren bir sembol haline gelmiştir. Genoble Şehri ise Fransa'nın güneyinde bulunan sanayi geçmişiyle bilinen bir şehirdir. Kenti görünür kılmak için başlatılan ve Belediye destekli olan sokak sanatı festivalleri başladığı günden itibaren kentin ve kamusal alanların dönüşümüne neden olmuştur. Mural sanatı başta olmak üzere birçok kamusal sanat pratiği bulunan bu festivallerin kente ekonomik, sosyal, politik ve kültürel etkileri olmuştur. Mural sanatının Yeldeğirmeni ve Grenoble örnekleriyle, kentsel ve kültürel dönüşüm, toplumsal iletişim konuları üzerindeki rolünü tanımlayarak, bu sanat türünün kamusal alanın anlamını nasıl şekillendirdiğine dair karşılaştırmalı bir analiz sunacaktır. Sanat etkinlikleriyle kamusal mekanın etkileşime girmesiyle, toplumun fiziksel ve sosyal yapısının değişiminin incelenmesi ve buna yönelik bir bakış açısı sunmak hedeflenmiştir. Anahtar Sözcükler: Kamusal mekan, Kamusal sanat, Sokak sanatı, Mural, Duvar sanatı, Karşı - kamusal alan

Public space is a place where social communication occurs; it is a space where cultural, social, and political issues contribute to the dynamics of that society. Public spaces within a city are evaluated not based on their physical structure, but on their effects on society and history. These spaces shape the bonds of the people living there, the urban identity, and cultural expressions. These areas, where many different social groups coexist and activities enriching the city's memory take place, gain new meanings through public art events. These activities, where participants freely engage with one another and communicate culturally and socially, are an important factor in the formation, transformation, or enrichment of urban identity. These art events can carry traces of the place's history, culture, and political background, or they may simply aim to make a city more visible. This thesis examines how public spaces are transformed through public art events, specifically Mural Art. This art form, which appears as a mode of expression in public spaces, also has different effects on the transformations of diverse cultural and geographical regions. In this context, the effects of Mural Art on urban space and even on the city itself are deeply analyzed through the examples of Yeldeğirmeni (Istanbul, Turkey) and Grenoble (France). Yeldeğirmeni, a neighborhood in Istanbul, is a settlement area that has historically hosted many cultures and is still shaped by different groups through a shared influence today. The physical and social structure of the neighborhood, which encountered Mural Art through local policies, began to transform after the introduction of these murals. Mural art has become a symbol that both reflects the transformation of the neighborhood and informs about its cultural structure. Grenoble, on the other hand, is a city in southern France known for its industrial history. Since the initiation of street art festivals, supported by the municipality, aimed at making the city more visible, these festivals have led to the transformation of the city and public spaces. These festivals, which feature Mural Art among other public art practices, have had economic, social, political, and cultural effects on the city. With the examples of Mural Art in Yeldeğirmeni and Grenoble, this study will present a comparative analysis to the role of Mural Art in urban and cultural transformation and social communication, and how this art form shapes the meaning of public space. The aim is to provide a perspective on how the interaction between art events and public spaces contributes to the physical and social changes in society. Keywords: Public Space, Public Art, Street Art, Mural, Wall Art, Counter Public Space