Türkiye Sinemasında Kent ve Kadın Yoksulluğu: Zerre ve Toz Bezi

Abstract

Yoksulluk bugün bütün coğrafyalarda yaşanılan sorunların başında gelmektedir. Neoliberal politikaların hâkimiyetindeki kapitalist sistemde sanayileşmenin artması, bölgeler arası yaşanılan göçler, özellikle kentlerde meydana gelen nüfus artışı ve buna bağlı olarak istihdamın karşılanamaması, ardından işsizlik ve yoksullaşma ile takip eden bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Yoksulluğun giderek katmanlaşan yapısı ile toplumun farklı kesimleri üzerinde etkisini gösterdiğini söylemek mümkündür. Kentlerde artan yoksulluk, maruz kaldıkları fırsat eşitsizliği yüzünden kadınlar tarafından daha çok yaşanmaktadır. Kentteki yoksulluk ekonomik bir sorun olmanın yanında sosyal bir problem olduğu için farklı disiplinlerin ilgi alanına girmiş, sinemada da kendisine yer bulmuştur. Yoksulluk temalı filmler geçmişte olduğu gibi günümüz sinemasında da işlenen konulardan biri olmuştur. Her dönem kendi siyasi politik ekseninde değerlendirilen yoksulluk teması, yakın dönem Türkiye sinemasında merkezine kentleri koymuş, kadınların yaşadığı yoksulluğu mesele eden filmlerde işlenmiştir. Bu tezde yakın dönem Türkiye sineması örneklerinden Zerre(Erdem Tepegöz, 2012) ve Toz Bezi(Ahu Öztürk, 2015) filmlerinde işlenen kentteki kadın yoksulluğu temasının temsilleri incelenmiştir. Tezin amacı Türkiye'de yoksulluk konusunun sinemada dönemsel olarak değişimini aktararak, günümüz sinemasında kent ve kadın yoksullaşmasının temsilinin dönüşümünü ortaya koymaktır. Bu tezde ülkenin geçirdiği sosyal ve siyasal değişimlerin ardında yoksulluk ve yoksunluk sarmalında giderek görülmez hale gelen 'zerreleşen' kadın temsilleri analizlerin temelini oluşturacaktır. Diane Pearce'ın (1978) ortaya attığı 'yoksulluğun kadınlaşması' ve Peter Townsend'in (1979) 'göreli yoksulluk' kuramları çerçevesinde, kadınların kentteki yoksulluğunu tartışacağım. Anahtar Sözcükler: Yoksulluk, Kent yoksulluğu, Kadın yoksulluğu, Türkiye sinemasında yoksullukPoverty is one of the leading problems experienced in all geographies today. In the capitalist system dominated by neoliberal policies, the increase in industrialization, migration between regions, population growth, especially in cities, and the consequent inability to meet employment, is a situation followed by unemployment and impoverishment. Poverty affects different segments of society with its increasingly stratified structure. Women are more likely to experience poverty in urban areas because of the inequality of opportunity they are exposed to. Since urban poverty is not only an economic problem but also a social problem, it has been of interest to different disciplines and has also found its place in cinema. Films on the theme of poverty have been one of the topics covered in today's cinema as in the past. The theme of poverty, which is evaluated in each period within its own political axis, has been at the center of recent Turkish cinema, which has put cities at its center and made films that deal with the poverty experienced by women. This thesis examines the representations of the theme of women's poverty in the city in the films Zerre (Mote) (Erdem Tepegöz, 2012) and Toz Bezi (Dust Cloth) (Ahu Öztürk, 2015), which are examples of recent Turkish cinema. The aim of the thesis is to present the transformation of the representation of urban and female impoverishment in today's cinema by conveying the periodic change of poverty in cinema in Turkey. In this thesis, the social and political changes that the country has undergone will be the basis of the analysis of the 'diminishing' representations of women, who have become increasingly invisible in the spiral of poverty and deprivation. I will discuss the urban poverty of women the framework Diane Pearce's (1978) 'feminization of poverty' and Peter Townsend's (1979) 'relative poverty' theories. Keywords: Poverty, Urban poverty, Women's poverty, Poverty in Turkısh cinema