BORSA İSTANBUL’DAKİ ÇİMENTO İŞLETMELERİNİN ETKİNLİK VE PERFORMANSLARININ ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE ANALİZİ

Abstract

Bu çalışma, Borsa İstanbul (BIST) imalat sanayinde yer alan Taş, Toprak Endeksindeki (XTAST) çimento işletmelerinin finansal performans ve etkinliklerinin aşamalı bir yaklaşım ile değerlendirilmesini önermektedir. Önerilen yaklaşımın ilk aşamasında; finansal performansın Entropi ve OCRA (Operational Competitiveness RAting) yöntemlerinden oluşan entegre bir model ile belirlenmesini, ikinci aşamasında da, Veri Zarflama Analizi (VZA) ile işletmelerin etkinlik durumlarının karşılaştırılması amaçlanmıştır. Bu amaçla, endekste yer alan 15 işletmenin, 1999-2018 dönemlerine ilişkin finansal tablolarından hesaplanan veriler kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre; 20 yıllık dönemsel süreç boyunca en yüksek finansal performansa sahip işletmenin Mardin Çimento Sanayii ve Ticaret A.Ş. olduğu görülmüştür. İşletmelerin dönemsel etkinlikleri değerlendirildiğinde, 2009 yılı etkinlik düzeyinde en fazla düşüşün görüldüğü, işletmelerin en çok %100 göreli etkin oldukları yılın ise, 2004 olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca, seçilen dönemlerde etkinliği sürekli olan işletmelerin, Akçansa Çimento, Mardin Çimento ve Nuh Çimento olduğu tespit edilmiştir.

This study proposes an evaluation of financial performance and efficiency of cement companies operand in the stone and soil index placed in the production industry of the Istanbul Stock Exchange with a phased-out approach. While the financial performance is determined with the integrated model consisting of the Entropy and the OCRA (Operational Competitiveness RAting) methods in the first phase of the proposed model, in the second phase of the model, efficiencies of the companies have been aimed to compare with the Data Envelopment Analysis (DEA). For that purpose, data obtained from balance sheets and income statements, for 1999 and 2018, of companies, which placed in the index were used. according to the results of the research; it is seen that Mardin Cement Industry and Trade Co. is the company that has the highest performance. When the periodical effectiveness of these companies are evaluated, it is observed that their effectivity level of those sharply decreased in the year of 2009, also, in the year of 2004 the effectiveness of these companies have reached to the value of 100%. In addition to that, it is determined that the effectiveness of the companies such as Akçansa Cement, Mardin Cement and Nuh Cement are continuous.