Türkiye’de Uluslararası İlişkiler Eğitimi ve Oryantalizm: Disipline Eleştirel Pedagojik Bir Bakış

Abstract

Niteliksel söylem analizi yönteminin kullanıldığı bu makale, Eleştirel Pedagoji (EP) alt-disiplinini Uluslararası İlişkiler (Uİ) çalışmaları ile tanıştırmayı, oryantalist metin analizini EP’ye dâhil etmeyi ve Türkiye’de lisans düzeyinde verilen Uİ eğitiminin oryantalist dokusunu tartışmaya açmayı amaçlamaktadır. Makalede, EP literatürün çoğunlukla Batılı kaynaklara dayalı olması nedeniyle, akademik kapitalizm veya eğitimin neoliberal araçsallaşması gibi alt-başlıklarının yanında, standardize edilmiş müfredatların Batı-merkezli ve oryantalist dokusunu tartışmaya açmayı ‘unuttuğu’ ileri sürülmüştür. Türkiye içinden seçilen on üniversitenin Uİ bölümlerinde takip edilen müfredatlar ve temel okuma metinleri incelenerek hem bu iddia ortaya konmakta hem de Türkiye’deki Uİ eğitimine EP bağlamında yeni bir yaklaşım sunulmaktadır. Elde edilen bulgular, güncel Uİ literatürünün orijinal dilindeki kullanımlarının, Türkiye Uİ lisans programlarında eleştirel olmayan bir yeniden-üretime tabi tutulduklarına ve Türkçe literatürün kendisinin de aynı üretimi temel alarak biriktiğine işaret etmektedir. Bunun bir neticesi olarak, makalede radikal İslam, Cihadizm, köktendincilik, İslami terör, üçüncü dünya, azgelişmişlik vb. kavramların da oryantalist içerikleri ile birlikte Türkiye Uİ dilinin bir parçası haline geldikleri gözlenmiştir.