Van Hüsrev Paşa Camisi'ndeki Taş, Çini ve Kalem İşi Süslemelerin Bozulma Nedenleri

Abstract

Hüsrev Paşa Külliyesi, Eski Van Şehri'nin Orta Kapı Mahallesi'nde bulunmaktadır. Külliye, Orta Kapı'nın 110 m. kuzeyinde ve "Paşa Sarayı'nın sağ tarafında yer almaktadır. Hüsrev Paşa Külliyesi, Kanuni Sultan Süleyman'ın vezirlerinden Van Beylerbeyi Köse Hüsrev Mehmed Paşa tarafından 1567-1568 yılları arasında yaptırılmıştır. Külliye cami, türbe, medrese, sıbyan mektebi, muallim ve misafirhaneden oluşmaktadır.Külliye, 1915 Osmanlı-Rus savaşından sonra büyük ölçüde tahrip olmuş ve yağmalanmıştır. 1918 yılında Van'ın yeniden Osmanlı Devleti topraklarına katılmasından sonra, halkın tahrip olan kenti terk edip 9 km. doğuda yer alan bugünkü modern Van'a taşımasıyla birlikte, Hüsrev Paşa Külliyesi'ndeki tahribat daha da hızlanmıştır.Hüsrev Paşa Camisi ve Türbesi'nde, 1970, 1996-2000 yılları arasında ve son olarak da 2007 yılında konservasyon ve restorasyon çalışmaları yapılmıştır. Hüsrev Paşa Camisindeki bezeme programı programını oluşturan taş, çini ve kalem işlerindeki bozulma nedenleri ayrı ayrı olarak fizik, kimyasal ve biyolojik olarak 3 grupta incelenmiştir.Hüsrev Paşa Mosque complex is situated in the Orta Kapı district in the city of Van. The complex lies 110 m north of the Central Gate and to the right of the building known as "Paşa Sarayı". The mosque and its complex were built by Köse Hüsrev Mehmed Paşa, governor of Van and vezir to Sultan Süleyman the Magnificent. The institutions belonging to the mosque complex consist of the founder's tomb, medrese (college), children's school and a guest house.The complex was badly damaged and looted following the 1915 Ottoman-Russian War. After Van was restored to the Ottomans in 1918 the old city was abandoned and the inhabitants moved to a new site 9 km to the east. This led to the Hüsrev Paşa Mosque and complex deteriorating at a still greater rate.Conservation and restoration work on Hüsrev Paşa Mosque and Tomb were carried out in 1970, 1996-2000 and most recently in 2007. The physical, chemical and biological causes of deterioration of the stone carving, tiling and fresco decoration have been separately examined.