Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukukunda İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi İlkesi ve Türkiye Uygulaması

Abstract

Uluslararası hukukun genel kurallarına paralel olarak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) hukuku sisteminde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) başvurulmadan önce sözleşmeci devletin iç hukukundaki başvuru yollarının tüketilmesi zorunluluğu bulunmaktadır. İç hukuk yollarının tüketilmesi zorunluluğu esasen sözleşmeyle kurulan koruma mekanizmasının, ulusal insan hakları savunma sistemlerine göre ikincil nitelikte olmasından ileri gelir. İkincillik prensibi ise sözleşmenin 13. maddesinde düzenlenen hak veya özgürlük ihlallerine ilişkin sözleşmeci devletler tarafından iç hukukta etkili hukuk yolları kurulacağı taahhüdünden kaynaklanmaktadır. Çalışmamızın ilk ana bölümünün ilk alt başlığında öncelikle iç hukuk yollarının tüketilmesi ilkesinin amacı ve bu ilkenin AİHM tarafından her başvurunun özelliğine göre belirli bir esneklik çerçevesinde uygulanması ele alınmıştır. İkinci alt başlıkta, başvurucunun iç hukuk yollarına başvururken usul ve kurallara riayet etmesi ve ihlal edildiğini iddia ettiği sözleşme hükmünü en azından zımnen ve özü itibariyle ileri sürmesi sorumluluğu ele alınmıştır.

In the law of the European Convention on Human Rights, in parallel with the general rules of international law, there is an obligation to exhaust the remedies in the domestic law of the contracting State before applying to the European Court of Human Rights. The obligation to exhaust domestic remedies actually stems from the fact that the protection mechanism established by the Convention is subsidiary compared to national human rights defense systems. The principle of subsidiarity arises from the assumption that an effective legal remedy will be established by the contracting States in national law regarding the violation of rights or freedoms regulated in Article 13 of the Convention. The first subheading of main part of the study focuses on the purpose of existence of the principle of exhaustion of domestic remedies and the application of this rule by the European Court of Human Rights within a flexibility according to the characteristics of each application. In the second subheading, the applicant's obligation to comply with the procedural rules when applying for domestic legal remedies and to assert, at least implicitly and in substance, the provision of the Convention allegedly violated in the application to the national authorities was examined.