Bankacılık Sektöründe Kaynak Maliyeti ve Kredi Fiyatlamasına Etkileri

Abstract

Bankacılığın temel fonksiyonları kaynaklara aracılık etmek, kaynakların kullanımını geliştirme, atıl ve kısa vadeli birikimleri verimli yatırıma dönüştürme, banka parası oluşturmaktır. Ticaret bankaları ayrıca Merkez Bankasının para politikalarının etkinliğini artırma ve globalleşen Türkiye'de ticaretin gelişmesine katkıda bulunurlar. Ticari şirketler öncelikle özvarlıklarını kullanarak faaliyet gösterirler. Fakat firmalar kaynak yetersizliği durumlarında banka kredilerini kullanarak banka ile işbirliğine giderler. Ancak sermaye şirketleri içerisinde Anonim Şirketi şeklinde kurulan bankalar diğer işletmelerden farklı olarak yabancı kaynakları daha yoğun olarak tercih ederler. 1980'lerden sonra bankacılık sektöründe rekabetin yoğunlaşması temin edilen kaynakların maliyetlerinin önemini artırmıştır. Bankalar pazarlama ağırlıklı fonksiyonlarını geliştirmek zorunda kalmışlardır. Yaklaşık 20 yıldan bu yana Türkiye'de enflasyon oranının ilk kez düşme eğilimi gösterdiği 2000 yılı başlarında bankalar ilk kez düşük faiz oranlarından uzun vadeli plasmanlara yatırım yapmaya başlamışlardır. Bunun yanı sıra profesyonelleşme çalışmalarında kredi yönetimi en büyük payını almıştır. Piyasada en büyük kar payına sahip olabilmek için yabancı kaynakların en düşük maliyetle temin edilmesi, yüksek getiri sağlayacak şekilde plase edilmesi kredi yönetiminin özünü teşkil eder. Bankalarda kredilendirme teknikleri geliştirilerek gerçeğe en yakın kredi fiyatını bulunması amaçlanmıştır. Banka özkaynaklarının ve yabancı kaynakların temin edilmesinin yanı sıra maliyeti etkileyen makro ekonomik koşullar ve yasal düzenlemeler her zaman maliyeti artırmaktadır. Giderler içerisinde faiz gideri kısmen banka kontrolünde kalmaktadır, ancak yasal düzenlemelerde giderlerin kısılması mümkün değildir. Bankalar aktif ürünlerinin fiyatlandırmasını doğru yapabilmesi için fonlama ilkelerinin doğru belirlenmesi ve kaynak maliyetinin iyi hesaplanması gerekmektedir. Bankaların kredi maliyetini etkileyen faktörler; özsermaye likidite maliyetleri, kredi riski maliyetleri, birim maliyetler, genel maliyetler ve sabit değişken maliyetlerden oluşmaktadır. Bunları göz önünde bulundurarak kredi maliyetlerin hesaplama yöntemleri geliştirilmiştir. Bunlar başlıca Ortalama Maliyet Yöntemi ve Marjinal Maliyet Yöntemidir. Ancak gerçekçi kredi maliyetini belirledikten sonra kredi fiyatlandırmasına gidilebilir. Bu çerçevede kredileri en isabetli şekilde fiyatlandırmak bankanın rekabet gücünü artırır. Gerçekçi olarak yapılmamış bir kredi fiyatlandırması banka kaynaklarının verimliliğini düşürerek piyasada tutunmasını zorlaştırmaktadır.