Türkiye’de Odun Dışı Orman Ürünlerinin Yönetimi

Abstract

Odun dışı orman ürünleri, yeryüzünde doğal olarak bulunan ve odun hammaddesi dışında kalan özel ürünler veya hizmetlerdir. Bu ürünlerin bir bölümü, sahip olduğu yüksek talep nedeniyle kültüre alınmakta ve tarımsal faaliyetlerle üretilmektedir. Çay olarak içilen kekik, süs bitkisi olarak kullanılan çuha çiçeği Türkiye’de hem doğal alanlardan toplanan hem tarımsal üretimi yapılan bitkilere örnektir. Bununla birlikte, odun dışı orman ürünlerinin çoğunluğu halen doğadan toplanarak tüketilmektedir. Türkiye yüksek biyolojik çeşitliliğin sağladığı avantajın bir sonucu olarak, odun dışı orman ürünleri alanında önemli bir kapasiteye sahiptir. Bununla birlikte, coğrafi konumu ve tarihi birikiminin bir sonucu olarak, Türkiye’deki insanların yabani bitkilerden geniş bir yararlanma deneyimi bulunmakta ve odun dışı orman ürünlerinden faydalanma çeşitliliği görülmektedir. Bu üstünlüklere rağmen odun dışı orman ürünlerinin sürdürülebilir yönetiminin, pek çok ülkede olduğu gibi, Türkiye’de de tamamen garanti altına alındığını söylemek güçtür. Bu makalede, Türkiye’nin odun dışı orman ürünleri kapasitesi tanıtılmaktadır. Ülke idari yapısı içerisinde odun dışı orman ürünlerinin yönetiminden sorumlu kurumsal yapı açıklanmaktadır. Ülke planları içerisinde odun dışı orman ürünlerine verilen yer ile bu ürünlerden faydalanma biçimini düzenleyen mevzuat tanıtılmaktadır. Sonuç olarak, odun dışı orman ürünleri çeşitliliği anlaşılmış ve bu çeşitlilikten sorumlu bir örgüt yapısı ortaya konmuş olsa da, bu türlerin sürekliliğini sağlayabilecek planlama ve yönetim şeklinin halen tartışılır bir yapıda olduğu, özellikle türe özgü bilgi ve yönetim süreçleri konusunda eksikliklerin bulunduğu anlaşılmaktadır.