Türkiye'nin Kamu Açıkları Sorununu Anlamaya Çalışırken: Neo-liberal İnanç Sistemi ve Ekonomi Disiplini

Abstract

Türkiye'nin yakın iktisat tarihine bakacak olursak, 1990'Iarda girilmiş olan fi-- nansallaşma sürecinin maliyetinin ağır olduğunu görüyoruz. Yüksek reel faizler ve fa-- iz ödemelerinin bütçeye getirdiği yük nedeniyle büyümesinin önüne geçilemeyen ka-- mu açıkları döneme damgasını vurmuştur. Bu durum, hem devletten finans kesimine, yani devlete yüksek faizle borç verebilecek sermayesi olan kesime bir kaynak aktarı-- mı anlamına gelmiştir, hem de bir borç sarmalı yaratarak ülkenin 1990'Iar boyunca fi-- nansal krizlere maruz kalmasına yol açmıştır. Bu çalışma, sözkonusu iç borç sarmalı-- na girilmesinde Hazine'nin Merkez Bankası kaynaklarını kullanmak yerine faiz ödeye-- rek piyasadan borçlanmasını gündeme getiren bono ve tahvil piyasalarının kurulma-- sının önemine dikkat çekerek 1990'lardaki finansallaşma sürecinin değerlendirmesini yapan Türkiye iktisat tarihi literatürüne bir katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Çalış-- manın ikinci amacı ise, ülke ekonomisine yön veren politikaların uygulamaya konul-- masında neo--liberal inanç sisteminin benimsenmesinin önemine dikkat çekmek ola-- caktır. "Gerçek piyasa ekonomisi" kurma idealiyle oluşturulan politikalar zinciri, bek-- lenmeyen ve istenmeyen sonuçlar doğurmuştur. Bu makalede ele alınan iç borç sar-- malı bu politikalar zincirinin bir sonucudur. ABD'de ekonomi eğitimi almış, oradaki finansal sistemi yakından tanımış ve benzer bir sistemi burada kurmaya çalışan bü-- rokrat ve siyasetçiler, dünyada finansal sistemi en gelişmiş ülke ekonomisine dair öğ-- rendiklerini burada uygulayarak halkın refahı ve ekonominin sağlığı açısından çok da olumlu sonuçlar doğurmayan bir ekonomik gerçeklik yaratmışlardır. Türkiye'de 1980'lerde uygulamaya konulan finansal sistemi yeniden düzenlemeye ve kurmaya yönelik politikalara baktığımızda ekonomi disiplinin sadece ekonomik gerçeklikle-- ri açıklamadığını aynı zamanda bir gerçeklik kurduğunu çok net bir şekilde gözleye-- biliyoruz. Bu gerçekliği oluşturanların sadece politikacı ve bürokrat gibi sosyal aktör-- ler değil aynı zamanda monetarist teori, bankalararası finans piyasası, bu piyasanın kurulmasını sağlayan teknolojik altyapı ve yazılımlar, bankalararası piyasalarda alınıp satılması için çıkarılan hazine kağıtları gibi teknikler ve aygıtlar olmuştur.