Arabuluculuk Faaliyetinin Anlaşma ile Sona Ermesi

Abstract

Arabuluculuk kurumundan beklenen avantajların ortaya çıkabilmesi arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması ile mümkündür. Mevzuatta sürekli değişiklikler meydana gelmekte ve kurumun kapsamına aldığı uyuşmazlıklar hızla genişletmektedir. Uygulamanın yerleşmesi ve zaman zaman doktrinde görüş ayrılıkları yaşanması kaçınılmazdır. Mevzuatta daha detaylı ya da değiştirilerek düzenlenmesine ihtiyaç duyulan alanlar bulunmaktadır. Tez, mevzuatta yapılan son düzenlemeleri de kapsayarak anlaşmayı tüm yönleriyle ele almayı ve kurumun daha iyi anlaşılmasına hizmet etmeyi amaçlamaktadır. Yapılan bu çalışmanın ilk bölümde arabuluculuğun kurumsal çerçevesi ortaya konulmuştur. Bu bölümde amaç arabuluculuk kurumunu ve arabuluculuk faaliyetinin işleyişini anlatabilmektir. Bu amaçla arabuluculuğun kapsamı, türleri, arabuluculuğun karşılaştırmalı hukukta ve Türk hukukunda gelişimi, yargı ve tahkimden farkı, med-arb uygulaması anlatılmıştır. İkinci bölümde sona erme halleri tek tek ele alınmış, sona erme hallerinin mevzuatta dağınık halde düzenlendiği hususuna dikkat çekilmiş ve başkaca sona erme halleri de dikkate alınarak tek bir madde halinde düzenlenebilmesi hususu önerilmiştir. Arabulucunun, faaliyeti sona erdirme yönünde inisiyatif almasının sona erme hali olarak düzenlenmesi yönünde de öneri getirilmiştir. Üçüncü bölümde anlaşmanın terminoloji sorununa ve benzer kavramlardan farkına değinilmiştir. Arabuluculuk faaliyeti sonunda varılan anlaşmanın esaslı unsurları tespit edilmiştir. Bu kapsamda, sözleşme serbestisi, şarta bağlı edim düzenlenip düzenlenemeyeceği gibi önemli hususlara yer verilmiştir. Anlaşmanın nasıl düzenleneceğine ilişkin öneride bulunulmuştur. Anlaşmanın hukuki niteliği, anlaşılan hususlara karşı dava açılamayacağı, anlaşmanın hukuka uygun düzenlenmediği takdirde karşılaşılabilecek sonuçlar anlatılmış ve anlaşmanın arabuluculuğa elverişli olmamasına rağmen düzenlenmesi, dava şartı kapsamına girmeyen bir hususta faaliyetin yürütülmesi ve anlaşmaya varılması, yanlış dava türünden yapılan başvuru sonucu anlaşmaya varılması, arabulucunun uzmanlık alanına girmeyen bir konuyla ilgili anlaşma sürecini tamamlaması, hukuka uygun arabuluculuk faaliyeti yürütülmemesi sonucunda anlaşmaya varılması, arabulucunun arabuluculuktan çekilmesi gerekirken yine de anlaşma yapması gibi anlaşmadan kaynaklı sorunlara yer verilmiştir. Dördüncü bölümde anlaşmanın yerine getirilmemesi durumunda icra edilebilirlik şerhi alınması hususu, mahkemeye başvuru, yargılama usulü, mahkemenin incelemesi, şarta bağlı olarak yapılan anlaşmaya şerh verilmesi, icra edilebilirlik şerhi alınan anlaşmanın icrası, anlaşmayla ilamlı ve ilamsız takip yapılması gibi önemli hususlar ele alınmıştır. Son olarak, arabuluculuk sonucunda elde edilen uluslararası ticari anlaşmaların icra edilmesini kolaylaştırması amacıyla hukukumuzda da kabul edilen Singapur Konvansiyonu incelenmiştir.The expected advantages of the mediation institution can be realized through reaching an agreement at the end of the mediation process. There are continuous changes in the legislation, rapidly expanding the scope of disputes covered by the institution. The thesis aims to comprehensively examine the agreement reached at the end of the mediation process, including recent legislative amendments, to better understand the institution and its operations. The first part of this study outlines the institutional framework of mediation, explaining its scope, types, development in comparative law and Turkish law, differences from judiciary and arbitration, and the practice of med-arb. The second part discusses the various termination conditions, highlighting the scattered nature of these conditions in legislation and proposing their consolidation into a single provision. It also suggests granting mediators the initiative to terminate the process as a termination condition. In the third part, attention is given to the terminology issues and distinctions from similar concepts regarding the agreement reached through mediation. The essential elements of such agreements are identified, covering issues like contractual freedom and the regulation of conditional obligations. Recommendations are made on how agreements should be drafted. The legal nature of the agreement, restrictions on litigation concerning agreed-upon matters, consequences of improperly drafted agreements, and issues arising from inappropriate mediation activities are discussed. The fourth part addresses the issue of obtaining enforceability endorsements for agreements not fulfilled, court applications, trial procedures, court reviews, endorsement of conditional agreements, enforcement of endorsed agreements, and procedures for enforcement with and without judgments. Finally, the study explores the Singapore Convention, adopted in our legal system to facilitate the enforcement of international commercial agreements resulting from mediation.